Дополнения от 16.06.2024 к практике в Европейском суде по правам человека (ЕСПЧ)
Постановление ЕСПЧ от 22.07.2021 по делу "Гачечиладзе против Грузии" (жалоба N 2591/19)
В 2019 году заявительнице была оказана помощь в подготовке жалоб. Впоследствии жалоба была коммуницирована Грузии.
По делу обжалуется отсутствие достаточных оснований для оправдания применения штрафа, отзыва продукции и запрета на использование в будущем дизайнов упаковок для презервативов. По делу имело место нарушение статьи 10 Конвенции.
Международное общественное движение ЛГБТ и его структурные подразделения - запрещенная в России экстремистская организация.
ОБСТОЯТЕЛЬСТВА ДЕЛА
Заявительница производила презервативы с разными вариантами оформления упаковок для продажи через Интернет и торговые автоматы. Четыре варианта стали предметом производства об административном правонарушении вследствие того, что он был расценен как неэтичная реклама на основании Закона о рекламе. Во время рассмотрения дела судом первой инстанции заявительница безуспешно ссылалась на различные дела, рассмотренные Конституционным судом Грузии, чтобы доказать, что не было приведено достаточных оснований того, почему оформление нарушало упомянутый Закон о рекламе. К заявительнице был применен штраф, ей было предписано прекратить использовать и распространять соответствующее оформление упаковок и отозвать уже распространенный товар. Заявительница безуспешно обжаловала это решение.
ВОПРОСЫ ПРАВА
(a) Приемлемость жалобы для рассмотрения по существу. По поводу соблюдения подпункта "b" пункта 3 статьи 35 Конвенции (отсутствие значительного ущерба). Штраф в размере 165 евро не казался особо обременительным, особенно учитывая то обстоятельство, что заявительница являлась успешным предпринимателем. Однако она утверждала, что понесла убытки вследствие запрета на использование четырех обжалованных вариантов оформления упаковок для продукции. Заявительнице было предписано отозвать, и, как следствие, прекратить продавать продукции на значительную сумму. Заявительнице также было запрещено использовать указанные варианты оформления в будущем, то есть в результате обжалуемые меры имели такой характер и масштаб, что потенциально могли причинить заявительнице серьезный финансовый ущерб. Следовательно, даже если заявительница не могла предоставить подробные финансовые данные, принимая во внимание широкий характер обжалуемых мер, Европейский Суд не мог согласиться с тем, что указанные меры оказали бы незначительное воздействие на заявительницу.
Кроме того, применение судами Грузии Закона о рекламе в отношении того, что суды полагали неэтичной рекламой, противоречившей религиозным и национальным ценностям грузинского общества, а также вопрос о том, соответствовало ли такое применение принципам, установленным практикой Конституционного суда Грузии и прецедентной практикой Европейского Суда, касались важных принципиальных вопросов и выходили за пределы дела заявительницы.
В связи с этим, учитывая вопросы, которые должны были быть разрешены в настоящем деле для заявительницы, а также важные принципиальные вопросы, возникающие из дела заявительницы, нельзя было отклонить жалобы заявительницы на основании подпункта "b" пункта 3 статьи 35 Конвенции.
ПОСТАНОВЛЕНИЕ
Жалоба объявлена приемлемой для рассмотрения по существу (принято единогласно).
(b) По поводу соблюдения статьи 10 Конвенции. Применение штрафа, обязанность отозвать товар и запрет на будущее использование обжалуемых вариантов оформления упаковки товара являлись вмешательством в право заявительницы на свободу выражения мнения. Европейский Суд исходил из предположения о том, что обжалуемые меры были основаны на законодательстве Грузии, несмотря на отсутствие ссылок на уже существовавшее прецедентное право Грузии относительно концепции неэтичной рекламы с применением религиозных символов. Европейский Суд был готов согласиться с тем, что вмешательство применительно ко всем четырем вариантам оформления упаковок преследовало законные цели защиты религиозных прав других лиц и/или защиты общественной морали.
Европейский Суд должен был определить, использовались ли применяемые заявительницей варианты оформления упаковок только в коммерческих целях. Бренд товаров заявительницы также, по-видимому, был направлен на инициирование и/или поддержание публичных дебатов по различным вопросам, представлявшим общественный интерес. В частности, заявленной целью бренда, озвученной на момент его выпуска, являлась ломка стереотипов и "помощь в надлежащем понимании секса и сексуальности". Некоторые из использованных заявительницей образов касались однополых отношений (в части, касающейся негативного отношения в Грузии к ЛГБТ-сообществу, см. Постановление Европейского Суда по делу "Идентоба и другие против Грузии" (Identoba and Others v. Georgia) (См.: Постановление Европейского Суда по делу "Идентоба и другие против Грузии" (Identoba and Others v. Georgia) от 12 мая 2015 г., жалоба N 73235/12.)). Несколько дизайн-вариантов оформления также, по-видимому, стали предметом как социальных, так и политических комментариев в рамках разных событий и вопросов. Также требовалось отметить, что организация, которая подала жалобу на бренд заявительницы, по-видимому, активно выступала в гражданских и политических делах. В связи с этим Европейский Суд не мог согласиться, что использованное заявительницей "выражение" следовало рассматривать как сделанное исключительно в коммерческом контексте. При обстоятельствах, когда речь идет, хотя бы частично, о вопросах, представляющих общественный интерес, предоставляемая судам государств - участников Конвенции свобода усмотрения с необходимостью была меньше, чем в ситуациях, касающихся исключительно коммерческих текстов.
Что касается четырех оспариваемых вариантов оформления упаковки товаров заявительницы, на одном из них был текст "Королевский двор внутри Тамар" (Так дословно в английском тексте: "Royal Court inside Tamar". Очевидно, что в данной части допущен неправильный перевод материалов дела. Исходя из общедоступных источников рассматриваемая надпись является отсылкой к названию популярного сериала "Игра престолов" и имеет общее значение: "Королевские игры с Тамарой".), что являлось ссылкой на "царицу Грузии Тамар", которая была канонизирована как святая Грузинской православной церковью. Канонизация публичной фигуры, да и любого лица, сама по себе не может служить основанием для исключения обсуждения этой личности во время публичных дебатов. Также, вопреки тому, что можно предположить, исходя из рассуждений судов Грузии, выбор способа передачи какого-либо выражения (в настоящем деле это производство и распространение презервативов) не должен считаться сам по себе неуместным при оценке того, могло ли соответствующее выражение являться предметом публичных обсуждений по вопросам, представляющим значимость для общества. Однако заявительница не смогла объяснить при рассмотрении ее дела на внутригосударственном уровне, почему или как упоминание этой личности в надписи на презервативах с сопутствующим изображением способствовало либо инициированию, либо продолжению публичного спора по вопросу, представлявшему общественный интерес. Заслуживало сожаления то обстоятельство, что суды Грузии не оценили значение текста, сопровождавшего обжалуемое изображение. Тем не менее в отсутствие со стороны заявительницы убедительных доводов при рассмотрении ее дела судами Грузии, сложно было согласиться с тем, что власти Грузии допустили ошибку, когда сделали вывод, что оформление упаковок товара заявительницы могло рассматриваться как безосновательное оскорбление объекта почитания грузин, исповедующих христианскую православную веру.
Однако, что касается остальных вариантов оформления, здесь обстоятельства были другими. Что касается упаковки с изображением панды и ссылкой на религиозный христианский праздник, Европейский Суд отметил доводы судов второй инстанции Грузии о том, что изображение и сопровождавший его текст безосновательно оскорбляли образ жизни лиц, исповедующих христианскую православную веру, а также религиозные учения о том, что во время поста перед значимыми религиозными праздниками следует воздерживаться от половых отношений. Тем не менее указанные причины не являлись достаточными для того, чтобы оправдать необходимость вмешательства в демократическом обществе. В частности, нельзя игнорировать тот факт, что при оформлении упаковки просто воспроизводилось популярное, ранее существовавшее художественное высказывание анонимной группы под названием "Панда". Что касается содержания, надпись, по-видимому, являлась сатирической интерпретацией различных фраз, часто используемых в Грузии, по сути являясь критикой различных идей, включая те, что относились к религиозным учениям и практикам. В этом контексте апелляционный суд обошел вниманием ключевой вопрос о том, имелась ли "настоятельная общественная необходимость" для ограничения распространения обжалуемого оформления упаковки товара заявительницы.
Два оставшихся варианта оформления содержали изображение женской левой руки, держащей в двух поднятых пальцах презерватив, и изображение короны, предположительно из презерватива, с надписями, отсылающими к историческому событию. Что касается первого варианта, остался без рассмотрения довод заявительницы об отсутствии какого-либо религиозного контекста, поскольку была изображена левая рука, а не правая, используемая при религиозных жестах, и об отсутствии законодательной базы для вмешательства. Хотя нельзя было исключить, что даже самое обычное изображение может содержать элементы, провоцирующие крайне специфичные ассоциации с религиозным символом, именно суды Грузии должны были продемонстрировать, почему именно такая ситуация относилась к изображению женской руки, но они этого не сделали. Что касается второго указанного варианта оформления, несмотря на доводы заявительницы, на протяжении всего рассмотрения дела заявительницы оставалось неясным, почему суды Грузии посчитали, что изображение попадало под определение "неэтичного" согласно Закону о рекламе. Также не объяснялось, существовала ли "настоятельная общественная необходимость" по смыслу прецедентной практики Европейского Суда для ограничения распространения товаров с двумя указанными вариантами оформления упаковок. Следовательно, ни одна из приведенных судами Грузии причин не относилась к делу настолько, чтобы оправдать необходимость и пропорциональность вмешательства в право заявительницы на свободу выражения своего мнения.
В заключение Европейский Суд рассмотрел вопрос, касавшийся того, что в решениях судов Грузии по делу заявительницы подразумевалась позиция о том, что взгляд на этические вопросы со стороны последователей Грузинской православной церкви превалировал при установлении баланса различных ценностей, защищаемых Конвенцией и Конституцией Грузии. Такая позиция расходилась с мнением Конституционного суда Грузии и противоречила соответствующим международным стандартам. В плюралистическом демократическом обществе те, кто решают осуществить свою свободу на исповедание религии, вынуждены терпеть и признавать отрицание их религиозных убеждений другими лицами и даже пропаганду других доктрин, враждебных их вере.
В свете вышеизложенного, как минимум в том, что касается трех из четырех обжалуемых вариантов оформления товара заявительницы, приведенные судами Грузии основания не относились к делу и не являлись достаточными для оправдания вмешательства в ее права, гарантированные пунктом 2 статьи 10 Конвенции.
ПОСТАНОВЛЕНИЕ
По делу было допущено нарушение требований статьи 10 Конвенции (принято единогласно).
Международное общественное движение ЛГБТ и его структурные подразделения - запрещенная в России экстремистская организация.
Источник публикации: https://espchhelp.ru/blog/4669-gachechiladze-protiv-gruzii-1 .
The ECHR ruling of 07/22/2021 in the case of Gachechiladze v. Georgia (complaint No. 2591/19)
In 2019, the applicant was assisted in the preparation of complaints. Subsequently, the complaint was communicated to Georgia.
In the case, the lack of sufficient grounds to justify the application of a fine, product recall and a ban on the use of condom packaging designs in the future is being appealed. There has been a violation of article 10 of the Convention in the case.
The international LGBT Social Movement and its structural units are an extremist organization banned in Russia.
THE CIRCUMSTANCES OF THE CASE
The applicant produced condoms with different packaging options for sale via the Internet and vending machines. Four variants became the subject of administrative offense proceedings due to the fact that it was regarded as unethical advertising on the basis of the Advertising Law. During the consideration of the case by the court of first instance, the applicant unsuccessfully referred to various cases considered by the Constitutional Court of Georgia in order to prove that there were no sufficient grounds why the design violated the aforementioned Law on Advertising. A fine was applied to the applicant, she was ordered to stop using and distributing the appropriate packaging design and recall the already distributed goods. The applicant unsuccessfully appealed against this decision.
LEGAL ISSUES
(a) The admissibility of the complaint for consideration on the merits. Regarding compliance with subparagraph "b" of paragraph 3 of article 35 of the Convention (absence of significant damage). The fine of 165 euros did not seem particularly burdensome, especially given the fact that the applicant was a successful entrepreneur. However, she claimed that she had suffered losses as a result of the ban on the use of four appealed packaging options for products. The applicant was ordered to withdraw and, as a result, stop selling products for a significant amount. The applicant was also prohibited from using these design options in the future, that is, as a result, the measures complained of were of such a nature and scale that they could potentially cause serious financial damage to the applicant. Consequently, even if the applicant could not provide detailed financial data, taking into account the broad nature of the measures complained of, the European Court could not agree that these measures would have had a negligible impact on the applicant.
In addition, the application by the Georgian courts of the Law on Advertising in relation to what the courts considered unethical advertising that contradicted the religious and national values of Georgian society, as well as the question of whether such application was consistent with the principles established by the practice of the Constitutional Court of Georgia and the case law of the European Court, concerned important fundamental issues and went beyond the applicant's case.
In this regard, given the issues that should have been resolved in the present case for the applicant, as well as important issues of principle arising from the applicant's case, it was impossible to dismiss the applicant's complaints on the basis of subparagraph "b" of paragraph 3 of article 35 of the Convention.
RESOLUTION
The complaint was declared admissible for consideration on the merits (adopted unanimously).
(b) Regarding compliance with article 10 of the Convention. The imposition of a fine, the obligation to recall the goods and the prohibition on the future use of the appealed packaging options were an interference with the applicant's right to freedom of expression. The European Court proceeded from the assumption that the contested measures were based on Georgian legislation, despite the absence of references to the already existing Georgian case law regarding the concept of unethical advertising using religious symbols. The European Court was ready to agree that the interference in relation to all four packaging design options pursued legitimate goals of protecting the religious rights of others and/or protecting public morality.
The European Court had to determine whether the packaging options used by the applicant were used only for commercial purposes. The applicant's brand of goods also appeared to be aimed at initiating and/or maintaining public debate on various issues of public interest. In particular, the stated goal of the brand, announced at the time of its release, was to break stereotypes and "help in a proper understanding of sex and sexuality." Some of the images used by the applicant concerned same-sex relationships (in terms of negative attitudes in Georgia towards the LGBT community, see the Ruling of the European Court in the case "Identoba and Others v. Georgia" (See: The Ruling of the European Court in the case "Identoba and Others v. Georgia" (Identoba and Others v. Georgia) dated May 12, 2015, complaint No. 73235/12.)). Several design options also seem to have become the subject of both social and political commentary within the framework of various events and issues. It was also necessary to note that the organization that filed the complaint against the applicant's brand appeared to be actively involved in civil and political affairs. In this regard, the European Court could not agree that the "expression" used by the applicant should be considered as made exclusively in a commercial context. In circumstances where matters of public interest are at least partially at issue, the discretion granted to the courts of the States parties to the Convention was necessarily less than in situations involving exclusively commercial texts.
As for the four contested packaging options for the applicant's goods, one of them had the text "Royal Court inside Tamar" (So literally in the English text: "Royal Court inside Tamar". Obviously, an incorrect translation of the case materials was made in this part. Based on publicly available sources, the inscription in question is a reference to the title of the popular TV series "Game of Thrones" and has a general meaning: "Royal Games with Tamara"), which was a reference to "Queen Tamar of Georgia", who was canonized as a saint by the Georgian Orthodox Church. The canonization of a public figure, or indeed of any person, cannot in itself serve as a basis for excluding discussion of this person during public debates. Also, contrary to what can be assumed based on the reasoning of the Georgian courts, the choice of the method of transmission of an expression (in the present case, it is the production and distribution of condoms) should not be considered inappropriate in itself when assessing whether the corresponding expression could be the subject of public discussions on issues of importance to society. However, the applicant was unable to explain, when considering her case at the domestic level, why or how the mention of this person in the inscription on condoms with an accompanying image contributed either to the initiation or continuation of a public dispute on an issue of public interest. It was regrettable that the Georgian courts did not appreciate the significance of the text accompanying the contested image. Nevertheless, in the absence of convincing arguments on the part of the applicant during the consideration of her case by the Georgian courts, it was difficult to agree that the Georgian authorities made a mistake when they concluded that the packaging of the applicant's goods could be considered as a groundless insult to the object of veneration of Georgians professing the Christian Orthodox faith.
However, as for the other design options, the circumstances were different here. As for the packaging with the image of a panda and a reference to a religious Christian holiday, the European Court noted the arguments of the Georgian courts of second instance that the image and the text accompanying it unreasonably insulted the lifestyle of persons professing the Christian Orthodox faith, as well as religious teachings that during fasting before significant religious holidays one should refrain from sexual intercourse relationships. Nevertheless, these reasons were not sufficient to justify the need for intervention in a democratic society. In particular, one cannot ignore the fact that when designing the packaging, a popular, pre-existing artistic statement by an anonymous group called "Panda" was simply reproduced. As for the content, the inscription appeared to be a satirical interpretation of various phrases often used in Georgia, essentially being a criticism of various ideas, including those related to religious teachings and practices. In this context, the Court of Appeal ignored the key issue of whether there was an "urgent public need" to limit the distribution of the applicant's appealed packaging design.
The two remaining design options contained an image of a woman's left hand holding a condom in two raised fingers, and an image of a crown, presumably made of a condom, with inscriptions referring to a historical event. As for the first option, the applicant's argument about the absence of any religious context remained without consideration, since the left hand was depicted, and not the right hand used in religious gestures, and about the lack of a legislative basis for interference. Although it could not be ruled out that even the most ordinary image may contain elements provoking extremely specific associations with a religious symbol, it was the courts of Georgia that had to demonstrate why exactly such a situation applied to the image of a woman's hand, but they did not do so. As for the second specified design option, despite the applicant's arguments, throughout the consideration of the applicant's case it remained unclear why the Georgian courts considered that the image fell under the definition of "unethical" according to the Law on Advertising. It was also not explained whether there was an "urgent public need" within the meaning of the case law of the European Court of Justice to limit the distribution of goods with the two specified packaging options. Consequently, none of the reasons cited by the Georgian courts were relevant enough to justify the necessity and proportionality of interference with the applicant's right to freedom of expression.
In conclusion, the European Court considered the issue of the fact that the decisions of the Georgian courts in the applicant's case implied the position that the view of ethical issues on the part of the followers of the Georgian Orthodox Church prevailed in establishing a balance between the various values protected by the Convention and the Constitution of Georgia. This position was at odds with the opinion of the Constitutional Court of Georgia and contradicted the relevant international standards. In a pluralistic democratic society, those who choose to exercise their freedom to profess religion are forced to tolerate and accept the denial of their religious beliefs by others and even the propaganda of other doctrines hostile to their faith.
In the light of the above, at least with regard to three of the four contested variants of the applicant's goods, the grounds cited by the Georgian courts were irrelevant and were not sufficient to justify interference with her rights guaranteed by paragraph 2 of article 10 of the Convention.
RESOLUTION
The case involved a violation of the requirements of article 10 of the Convention (adopted unanimously).
The international LGBT Social Movement and its structural units are an extremist organization banned in Russia.
Source of the publication: https://espchhelp.ru/blog/4670-gachechiladze-v-georgia-1 .
ECHR-ის გადაწყვეტილება 07/22/2021 გაჩეჩილაძის წინააღმდეგ საქართველოს საქმეში (საჩივარი No 2591/19)
2019 წელს განმცხადებელს დაეხმარა საჩივრების მომზადებაში. შემდგომში, საჩივარი საქართველოს ეცნობოდა.
საქმეში გასაჩივრებულია საკმარისი საფუძვლის არარსებობა ჯარიმის, პროდუქტის გაწვევისა და მომავალში პრეზერვატივის შეფუთვის დიზაინის გამოყენების აკრძალვის გასამართლებლად. საქმეში კონვენციის მე-10 მუხლის დარღვევა დაფიქსირდა.
საერთაშორისო ლგბტ სოციალური მოძრაობა და მისი სტრუქტურული ერთეულები რუსეთში აკრძალული ექსტრემისტული ორგანიზაციაა.
საქმის გარემოებები
განმცხადებელი წარმოებული პრეზერვატივი სხვადასხვა შეფუთვა პარამეტრები იყიდება ინტერნეტით და ვაჭრობას მანქანები. ოთხი ვარიანტი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის წარმოების საგანი გახდა იმის გამო, რომ იგი სარეკლამო კანონის საფუძველზე არაეთიკურ რეკლამად ითვლებოდა. პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ საქმის განხილვის დროს განმცხადებელმა წარუმატებლად მოიხსენია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ განხილული სხვადასხვა საქმე იმის დასამტკიცებლად, რომ არ არსებობდა საკმარისი საფუძველი, რის გამოც დიზაინმა დაარღვია აღნიშნული კანონი რეკლამის შესახებ. განმცხადებელს ჯარიმა დაეკისრა, მას დაევალა შეწყვიტოს შესაბამისი შეფუთვის დიზაინის გამოყენება და გავრცელება და გაიხსენოს უკვე განაწილებული საქონელი. განმცხადებელმა წარუმატებლად გაასაჩივრა ეს გადაწყვეტილება.
სამართლებრივი საკითხები
ა) საჩივრის დასაშვებობა არსებითად განსახილველად. კონვენციის 35-ე მუხლის მე-3 პუნქტის "ბ" ქვეპუნქტთან შესაბამისობასთან დაკავშირებით (მნიშვნელოვანი ზიანის არარსებობა). 165 ევროს ჯარიმა განსაკუთრებით მძიმე არ ჩანდა, განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ განმცხადებელი წარმატებული მეწარმე იყო. თუმცა, მან განაცხადა, რომ მან განიცადა დანაკარგები პროდუქციის ოთხი გასაჩივრებული შეფუთვის ვარიანტის გამოყენების აკრძალვის შედეგად. განმცხადებელს დაევალა გატანა და, შედეგად, შეწყვიტოს პროდუქციის გაყიდვა მნიშვნელოვანი თანხით. განმცხადებელს ასევე ეკრძალებოდა ამ დიზაინის ვარიანტების გამოყენება მომავალში, ანუ, შედეგად, საჩივრის ზომები ისეთი ხასიათისა და მასშტაბის იყო, რომ მათ პოტენციურად შეიძლება სერიოზული ფინანსური ზიანი მიაყენონ განმცხადებელს. შესაბამისად, მაშინაც კი, თუ განმცხადებელს არ შეეძლო დეტალური ფინანსური მონაცემების მიწოდება, საჩივრის ზომების ფართო ხასიათის გათვალისწინებით, ევროპული სასამართლო ვერ დაეთანხმა, რომ ამ ზომებს უმნიშვნელო გავლენა ექნებოდა განმცხადებელზე.
გარდა ამისა, საქართველოს სასამართლოების მიერ რეკლამის შესახებ კანონის გამოყენება იმასთან დაკავშირებით, თუ რას მიიჩნევდნენ სასამართლოები არაეთიკურ რეკლამად, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა ქართული საზოგადოების რელიგიურ და ეროვნულ ღირებულებებს, ასევე კითხვაზე, შეესაბამებოდა თუ არა ასეთი განაცხადი საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკითა და ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლით დადგენილ პრინციპებს, ეხებოდა მნიშვნელოვან ფუნდამენტურ საკითხებს და გასცდა განმცხადებლის საქმეს.
ამასთან დაკავშირებით, იმ საკითხების გათვალისწინებით, რომლებიც მოცემულ შემთხვევაში უნდა მოგვარებულიყო განმცხადებლისთვის, ასევე განმცხადებლის საქმიდან გამომდინარე პრინციპული მნიშვნელოვანი საკითხების გათვალისწინებით, შეუძლებელი იყო განმცხადებლის საჩივრების უარყოფა კონვენციის 35-ე მუხლის მე-3 პუნქტის "ბ" ქვეპუნქტის საფუძველზე.
რეზოლუცია
საჩივარი დასაშვებად იქნა ცნობილი არსებითად განსახილველად (მიღებულია ერთხმად).
(ბ) კონვენციის მე-10 მუხლთან შესაბამისობასთან დაკავშირებით. ჯარიმის დაკისრება, საქონლის გაწვევის ვალდებულება და გასაჩივრებული შეფუთვის ვარიანტების მომავალში გამოყენების აკრძალვა იყო ჩარევა განმცხადებლის გამოხატვის თავისუფლების უფლებაში. ევროპულმა სასამართლომ იმ მოსაზრებიდან გამომდინარე, რომ სადავო ზომები ეფუძნებოდა საქართველოს კანონმდებლობას, მიუხედავად იმისა, რომ არ არსებობდა ცნობები უკვე არსებულ ქართულ პრეცედენტულ სამართალზე რელიგიური სიმბოლოების გამოყენებით არაეთიკური რეკლამის ცნებასთან დაკავშირებით. ევროპული სასამართლო მზად იყო დაეთანხმა, რომ შეფუთვის დიზაინის ოთხივე ვარიანტთან დაკავშირებით ჩარევა მიზნად ისახავდა სხვების რელიგიური უფლებების დაცვას ან/და საზოგადოებრივი მორალის დაცვას.
ევროპულმა სასამართლომ უნდა დაედგინა, გამოიყენებოდა თუ არა განმცხადებლის მიერ გამოყენებული შეფუთვის ვარიანტები მხოლოდ კომერციული მიზნებისთვის. განმცხადებლის საქონლის ბრენდი ასევე მიზნად ისახავდა საჯარო ინტერესის სხვადასხვა საკითხებზე საჯარო დებატების დაწყებას ან/და შენარჩუნებას. კერძოდ, ბრენდის განცხადებული მიზანი, რომელიც მისი გამოშვების დროს გამოცხადდა, იყო სტერეოტიპების დარღვევა და "დახმარება სექსისა და სექსუალობის სწორად გაგებაში." განმცხადებლის მიერ გამოყენებული ზოგიერთი სურათი ეხებოდა ერთსქესიან ურთიერთობებს (საქართველოში ლგბტ თემის მიმართ ნეგატიური დამოკიდებულების თვალსაზრისით, იხილეთ ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე "იდენთობა და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ" (იხ.)). როგორც ჩანს, დიზაინის რამდენიმე ვარიანტი გახდა როგორც სოციალური, ისე პოლიტიკური კომენტარის საგანი სხვადასხვა მოვლენებისა და საკითხების ფარგლებში. ასევე საჭირო იყო აღინიშნოს, რომ ორგანიზაცია, რომელმაც საჩივარი შეიტანა განმცხადებლის ბრენდის წინააღმდეგ, აქტიურად იყო ჩართული სამოქალაქო და პოლიტიკურ საქმეებში. ამასთან დაკავშირებით, ევროპული სასამართლო ვერ დაეთანხმა, რომ განმცხადებლის მიერ გამოყენებული "გამოთქმა"უნდა ჩაითვალოს მხოლოდ კომერციულ კონტექსტში. იმ შემთხვევებში, როდესაც საჯარო ინტერესის საკითხები ნაწილობრივ მაინც არის სადავო, კონვენციის მონაწილე სახელმწიფოების სასამართლოებისთვის მინიჭებული დისკრეცია აუცილებლად ნაკლები იყო, ვიდრე სიტუაციებში, რომლებიც ეხებოდა მხოლოდ კომერციულ ტექსტებს.
რაც შეეხება განმცხადებლის საქონლის შეფუთვის ოთხ სადავო ვარიანტს, ერთ-ერთ მათგანს ჰქონდა ტექსტი "სამეფო სასამართლო თამარის შიგნით" (ასე სიტყვასიტყვით ინგლისურ ტექსტში: "სამეფო სასამართლო თამარის შიგნით". ცხადია, ამ ნაწილში საქმის მასალების არასწორი თარგმანი გაკეთდა. საჯაროდ ხელმისაწვდომ წყაროებზე დაყრდნობით, მოცემული წარწერა არის მინიშნება პოპულარული სერიალის "ტახტების თამაშის" სათაურზე და აქვს ზოგადი მნიშვნელობა: "სამეფო თამაშები თამარასთან"), რომელიც იყო მინიშნება "საქართველოს თამარ დედოფალზე", რომელიც წმინდანად შერაცხა საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ. საზოგადო მოღვაწის, ან მართლაც ნებისმიერი ადამიანის კანონიზაცია თავისთავად ვერ გამოდგება საჯარო დებატების დროს ამ პიროვნების განხილვის გამორიცხვის საფუძვლად. ასევე, იმის საწინააღმდეგოდ, რაც შეიძლება ვივარაუდოთ ქართული სასამართლოების მსჯელობის საფუძველზე, გამოხატვის გადაცემის მეთოდის არჩევანი (მოცემულ შემთხვევაში, ეს არის პრეზერვატივების წარმოება და განაწილება) თავისთავად შეუსაბამოდ არ უნდა ჩაითვალოს შეფასებისას, შეიძლება თუ არა შესაბამისი გამოთქმა იყოს საზოგადოებისთვის მნიშვნელობის საკითხებზე საჯარო დისკუსიების საგანი. ამასთან, განმცხადებელმა ვერ ახსნა, საშინაო დონეზე მისი საქმის განხილვისას, რატომ ან როგორ შეუწყო ხელი ამ პირის ხსენებას პრეზერვატივებზე წარწერაში თანმხლები გამოსახულებით, ან საზოგადოებრივი ინტერესის საკითხზე საჯარო დავის წამოწყებას ან გაგრძელებას. სამწუხაროა, რომ ქართულმა სასამართლოებმა არ დააფასეს სადავო სურათის თანმხლები ტექსტის მნიშვნელობა. მიუხედავად ამისა, საქართველოს სასამართლოების მიერ მისი საქმის განხილვის დროს განმცხადებლის მხრიდან დამაჯერებელი არგუმენტების არარსებობის გამო, ძნელი იყო შეთანხმება, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ შეცდომა დაუშვა, როდესაც დაასკვნეს, რომ განმცხადებლის საქონლის შეფუთვა შეიძლება ჩაითვალოს უსაფუძვლო შეურაცხყოფად ქრისტიანული მართლმადიდებლური რწმენის აღმსარებლობის მქონე ქართველების თაყვანისცემის ობიექტისთვის.
თუმცა, რაც შეეხება დიზაინის სხვა ვარიანტებს, გარემოებები აქ განსხვავებული იყო. რაც შეეხება პანდას გამოსახულებით შეფუთვას და რელიგიურ ქრისტიანულ დღესასწაულზე მითითებას, ევროპულმა სასამართლომ აღნიშნა მეორე ინსტანციის ქართული სასამართლოების არგუმენტები, რომ გამოსახულება და მასთან თანმხლები ტექსტი დაუსაბუთებლად შეურაცხყოფდა ქრისტიანული მართლმადიდებლური რწმენის აღმსარებლობის მქონე პირთა ცხოვრების წესს, ასევე რელიგიურ სწავლებებს, რომ მნიშვნელოვანი რელიგიური დღესასწაულების წინ მარხვის დროს თავი უნდა შეიკავოს სქესობრივი ურთიერთობებისგან. მიუხედავად ამისა, ეს მიზეზები არ იყო საკმარისი დემოკრატიულ საზოგადოებაში ჩარევის საჭიროების გასამართლებლად. კერძოდ, არ შეიძლება უგულებელვყოთ ის ფაქტი, რომ შეფუთვის შექმნისას უბრალოდ რეპროდუცირდა ანონიმური ჯგუფის პოპულარული, ადრე არსებული მხატვრული განცხადება სახელწოდებით "პანდა". რაც შეეხება შინაარსს, წარწერა აღმოჩნდა საქართველოში ხშირად გამოყენებული სხვადასხვა ფრაზების სატირული ინტერპრეტაცია, არსებითად სხვადასხვა იდეების კრიტიკა, მათ შორის რელიგიურ სწავლებებთან და პრაქტიკასთან დაკავშირებული. ამ კონტექსტში, სააპელაციო სასამართლომ უგულებელყო მთავარი საკითხი, იყო თუ არა" სასწრაფო საზოგადოებრივი საჭიროება", შეზღუდოს განმცხადებლის გასაჩივრებული შეფუთვის დიზაინის განაწილება.
ორი დარჩენილი დიზაინის ვარიანტი შეიცავდა ქალის მარცხენა ხელის გამოსახულებას, რომელსაც ორი აწეული თითით პრეზერვატივი ეჭირა და გვირგვინის გამოსახულებას, სავარაუდოდ პრეზერვატივისგან, წარწერებით, რომლებიც ისტორიულ მოვლენას ეხებოდა. რაც შეეხება პირველ ვარიანტს, განმცხადებლის არგუმენტი რაიმე რელიგიური კონტექსტის არარსებობის შესახებ განხილვის გარეშე დარჩა, რადგან მარცხენა ხელი იყო გამოსახული და არა მარჯვენა ხელი, რომელიც გამოიყენება რელიგიურ ჟესტებში და ჩარევის საკანონმდებლო საფუძვლის არარსებობის შესახებ. მიუხედავად იმისა, რომ გამორიცხული არ იყო, რომ ყველაზე ჩვეულებრივი გამოსახულებაც კი შეიძლება შეიცავდეს ელემენტებს, რომლებიც უკიდურესად სპეციფიკურ ასოციაციებს იწვევს რელიგიურ სიმბოლოსთან, სწორედ საქართველოს სასამართლოებმა უნდა აჩვენონ, თუ რატომ ეხებოდა ზუსტად ასეთი სიტუაცია ქალის ხელის გამოსახულებას, მაგრამ მათ ეს არ გააკეთეს. რაც შეეხება მეორე განსაზღვრულ საპროექტო ვარიანტს, განმცხადებლის არგუმენტების მიუხედავად, განმცხადებლის საქმის განხილვის განმავლობაში გაურკვეველი რჩებოდა, თუ რატომ მიიჩნიეს ქართულმა სასამართლოებმა, რომ სურათი რეკლამის შესახებ კანონის მიხედვით "არაეთიკური" განმარტების ქვეშ მოექცა. ასევე არ იყო განმარტებული, იყო თუ არა" გადაუდებელი საზოგადოებრივი საჭიროება " ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის მნიშვნელობით, შეზღუდოს საქონლის განაწილება შეფუთვის ორი მითითებული ვარიანტით. შესაბამისად, საქართველოს სასამართლოების მიერ მოყვანილი არც ერთი მიზეზი არ იყო საკმარისად აქტუალური, რომ განმცხადებლის გამოხატვის თავისუფლების უფლებაში ჩარევის აუცილებლობა და პროპორციულობა გამართლებულიყო.
დასასრულს, ევროპულმა სასამართლომ განიხილა საკითხი იმის შესახებ, რომ განმცხადებლის საქმეში საქართველოს სასამართლოების გადაწყვეტილებები გულისხმობდა პოზიციას, რომ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მიმდევრების მხრიდან ეთიკური საკითხების ხედვა ჭარბობდა კონვენციითა და საქართველოს კონსტიტუციით დაცულ სხვადასხვა ღირებულებებს შორის ბალანსის დამყარებაში. ეს პოზიცია წინააღმდეგობაში მოდიოდა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსაზრებასთან და ეწინააღმდეგებოდა შესაბამის საერთაშორისო სტანდარტებს. პლურალისტურ დემოკრატიულ საზოგადოებაში, ისინი, ვინც რელიგიის აღიარების თავისუფლებას ირჩევენ, იძულებულნი არიან მოითმინონ და მიიღონ სხვების მიერ თავიანთი რელიგიური რწმენის უარყოფა და მათი რწმენისადმი მტრული სხვა დოქტრინების პროპაგანდაც კი.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, განმცხადებლის საქონლის ოთხი სადავო ვარიანტიდან სამის მიმართ მაინც, საქართველოს სასამართლოების მიერ მოყვანილი საფუძვლები შეუსაბამო იყო და არ იყო საკმარისი კონვენციის მე-10 მუხლის მე-2 პუნქტით გარანტირებული მის უფლებებში ჩარევის გასამართლებლად.
რეზოლუცია
საქმე ეხებოდა კონვენციის მე-10 მუხლის მოთხოვნების დარღვევას (მიღებულია ერთხმად).
საერთაშორისო ლგბტ სოციალური მოძრაობა და მისი სტრუქტურული ერთეულები რუსეთში აკრძალული ექსტრემისტული ორგანიზაციაა.
გამოცემის წყარო: https://espchhelp.ru/blog/4671-gachechiladze-sakartvelos-tsinaagh-1mdeg .
