Дополнения от 17.06.2024 к практике в Европейском суде по правам человека (ЕСПЧ)
Постановление ЕСПЧ от 22 мая 2021 года по делу "Каримов и другие против Азербайджана" (жалоба N 24219/16 и 2 другие жалобы).
В 2016 году заявителям была оказана помощь в подготовке жалоб. Впоследствии жалоба были объединены и коммуницированы Азербайджану.
По делу обжалуется непринятие во внимание информации о финансовой несостоятельности лица при применении административного ареста за неисполнение судебных решений о выплате долга. По делу имело место нарушение пункта 1 статьи 6 Конвенции.
ОБСТОЯТЕЛЬСТВА ДЕЛА
Заявители были приговорены к административному аресту за неисполнение судебных решений о выплате долгов частным кредиторам. Заявители утверждали, что разбирательство по их делу было несправедливым, что им было назначено наказание без учета сообщений заявителей об их финансовой неспособности выплатить долги, хотя это требование прямо предусмотрено законодательством Азербайджана.
ВОПРОСЫ ПРАВА
По поводу соблюдения пункта 1 статьи 6 Конвенции. Жалоба касалась справедливости административного разбирательства, вызвавшего уголовно-правовые последствия, по смыслу требований статьи 6 Конвенции.
Европейский Суд ограничился рассмотрением разбирательства, завершившегося вынесением окончательных решений, которыми суды Азербайджана назначили заявителям административное наказание, означавшее лишение их свободы как должников.
Все стороны судебного разбирательства должны иметь возможность ожидать точного и ясного ответа на доводы, которые являются решающими для исхода рассмотрения соответствующего дела. Кроме того, приводимые судами основания не должны быть автоматическими или шаблонными.
Суды Азербайджана признали заявителей виновными в преступлении, предусмотренном Кодексом об административных правонарушениях, и применили к ним наказание в виде административного ареста. При определении виновности заявителей было необходимо установить, что в отсутствие уважительных причин заявители не исполнили судебные решения, согласно которым они были обязаны выплатить свои долги кредиторам. Причины, озвученные должниками для оправдания неисполнения своих финансовых обязательств, являлись решающими для характеристики деяния, поскольку они могли содержать основания для освобождения от ответственности. Индивидуальная оценка финансового состояния должников и их намерений при неисполнении судебных решений являлась существенной. В соответствующем разбирательстве, имевшем уголовно-правовой характер с административными аспектами, со стороны обвинения требовалось доказать, что должники действительно, вопреки их утверждениям, имели финансовую возможность выплатить свои долги.
При таких обстоятельствах было очевидно, что доводы, приведенные заявителями в судах Азербайджана, в частности, о том, что причина неисполнения ими решений суда заключалась в отсутствии у них финансовой возможности выплатить долги, имели ключевое значение по смыслу буквы закона и требовали четкого ответа и судебного рассмотрения вопроса о том, были ли указанные заявителями уважительные причины обоснованными. Если причиной неисполнения заявителями решений суда являлась финансовая несостоятельность, то это могло затронуть вопрос о соблюдении статьи 1 Протокола N 4 к Конвенции, согласно которой "никто не может быть лишен свободы лишь на том основании, что он не в состоянии выполнить какое-либо договорное обязательство". Однако суды Азербайджана не предприняли каких-либо усилий для проверки того, имелись ли уважительные причины для неисполнения решений суда, а также не рассмотрели соответствующий довод, несмотря на то что заявители просили их это сделать в судах как первой, так и второй инстанций. Нерассмотрение судами Азербайджана причин неисполнения заявителями судебных решений представлялось еще более противоречивым, поскольку в самих судебных решениях о применении к заявителям наказания содержалась информация о тяжелом финансовом положении заявителей и не было каких-либо указаний на сомнения относительно фактической достоверности финансовых трудностей, препятствовавших выплате долгов.
Более того, Конституционный суд Азербайджана подчеркнул обязательность требования о тщательном исследовании судами всех аспектов при применении административного наказания или взыскания за неисполнение решения суда, а также необходимость оценивать то обстоятельство, было ли неисполнение умышленным или должник использовал все доступные способы для исполнения требований пристава. В настоящем деле следовало признать, что указанные факторы не были исследованы судами, которые применили наказание к заявителям.
Следовательно, в настоящем деле не был дан точный и ясный ответ на выдвинутый заявителями основополагающий довод, который являлся решающим для исхода разбирательства по делу, и поэтому суды Азербайджана не выполнили предусмотренную статьей 6 Конвенции обязанность мотивировать свои решения.
ПОСТАНОВЛЕНИЕ
По делу имело место нарушение пункта 1 статьи 6 Конвенции (принято единогласно).
Ссылаясь на статью 1 Протокола N 4 к Конвенции, заявители утверждали, что административный арест был основан исключительно на отсутствии у них возможности выполнить свои контрактные обязательства. Однако, принимая во внимание обстоятельства дела, доводы стороны и выводы относительно пункта 1 статьи 6 Конвенции, Европейский Суд постановил, что отсутствовала необходимость рассматривать данную часть жалобы на предмет ее приемлемости и по существу.
КОМПЕНСАЦИЯ
В порядке применения статьи 41 Конвенции. Европейский Суд присудил заявителям 3 600 евро в качестве компенсации морального вреда.
Источник публикации: https://espchhelp.ru/blog/4675-karimov-i-drugiye-protiv-azerbaydzhana-1 .
The ECHR ruling of May 22, 2021 in the case "Karimov and Others v. Azerbaijan" (complaint No. 24219/16 and 2 other complaints).
In 2016, the applicants were assisted in the preparation of complaints. Subsequently, the complaint was consolidated and communicated to Azerbaijan.
The case appeals against the failure to take into account information about the financial insolvency of a person when applying administrative arrest for non-fulfillment of court decisions on debt payment. There has been a violation of article 6, paragraph 1, of the Convention in the case.
THE CIRCUMSTANCES OF THE CASE
The applicants were sentenced to administrative arrest for non-compliance with court decisions on the payment of debts to private creditors. The applicants claimed that the proceedings in their case were unfair, that they were sentenced without taking into account the applicants' reports of their financial inability to pay their debts, although this requirement is expressly provided for by the legislation of Azerbaijan.
LEGAL ISSUES
Regarding compliance with article 6, paragraph 1, of the Convention. The complaint concerned the fairness of the administrative proceedings, which caused criminal consequences, within the meaning of the requirements of article 6 of the Convention.
The European Court limited itself to considering the proceedings, which ended with the final decisions, by which the Azerbaijani courts imposed administrative punishment on the applicants, which meant deprivation of their liberty as debtors.
All parties to the proceedings should be able to expect an accurate and clear answer to the arguments that are decisive for the outcome of the consideration of the relevant case. In addition, the grounds cited by the courts should not be automatic or formulaic.
The Azerbaijani courts found the applicants guilty of a crime under the Code of Administrative Offences and punished them with administrative arrest. In determining the applicants' guilt, it was necessary to establish that, in the absence of valid reasons, the applicants had not complied with court decisions according to which they were obliged to pay their debts to creditors. The reasons voiced by debtors to justify the non-fulfillment of their financial obligations were decisive for the characterization of the act, since they could contain grounds for exemption from liability. An individual assessment of the debtors' financial condition and their intentions in case of non-enforcement of court decisions was essential. In the relevant proceedings, which had a criminal-legal character with administrative aspects, the prosecution was required to prove that the debtors really, contrary to their claims, had the financial opportunity to pay their debts.
In such circumstances, it was obvious that the arguments presented by the applicants in the courts of Azerbaijan, in particular, that the reason for their failure to comply with court decisions was their lack of financial ability to pay their debts, were of key importance within the meaning of the letter of the law and required a clear answer and judicial consideration of whether the applicants indicated were valid the reasons are reasonable. If the reason for the applicants' failure to comply with court decisions was financial insolvency, then this could raise the issue of compliance with article 1 of Protocol No. 4 to the Convention, according to which "no one can be deprived of liberty solely on the grounds that he is unable to fulfill any contractual obligation." However, the Azerbaijani courts did not make any efforts to verify whether there were valid reasons for non-enforcement of the court's decisions, nor did they consider the relevant argument, despite the fact that the applicants asked them to do so in the courts of both the first and second instances. The failure of the Azerbaijani courts to consider the reasons for the applicants' failure to comply with court decisions seemed even more contradictory, since the court decisions themselves on the imposition of punishment on the applicants contained information about the applicants' difficult financial situation and there were no indications of doubts about the factual reliability of financial difficulties that prevented the payment of debts.
Moreover, the Constitutional Court of Azerbaijan stressed the obligation of the requirement for a thorough investigation by the courts of all aspects when applying administrative punishment or penalties for non-compliance with a court decision, as well as the need to assess whether the non-compliance was intentional or the debtor used all available means to comply with the bailiff's requirements. In the present case, it should be recognized that these factors were not investigated by the courts, which imposed punishment on the applicants.
Consequently, the present case did not provide an accurate and clear answer to the fundamental argument put forward by the applicants, which was decisive for the outcome of the proceedings in the case, and therefore the Azerbaijani courts did not comply with the obligation provided for in article 6 of the Convention to motivate their decisions.
RESOLUTION
There was a violation of article 6, paragraph 1, of the Convention in the case (adopted unanimously).
Referring to article 1 of Protocol No. 4 to the Convention, the applicants argued that the administrative arrest was based solely on their inability to fulfill their contractual obligations. However, taking into account the circumstances of the case, the arguments of the party and the conclusions regarding paragraph 1 of Article 6 of the Convention, the European Court ruled that there was no need to consider this part of the complaint for its admissibility and merits.
COMPENSATION
In the application of article 41 of the Convention. The European Court awarded the applicants 3,600 euros in compensation for non-pecuniary damage.
Source of the publication: https://espchhelp.ru/blog/4676-karimov-and-others-against-azerbaijan .
AİHM-in "Kərimov və başqaları Azərbaycana qarşı" işi üzrə 22 May 2021-ci il tarixli qərarı (24219/16 saylı şikayət və 2 digər şikayət).
2016-cı ildə müraciət edənlərə şikayətlərin hazırlanmasında kömək göstərilib. Sonradan şikayət birləşdirildi və Azərbaycana göndərildi.
İşdə borcun ödənilməsi ilə bağlı məhkəmə qərarlarını yerinə yetirmədiyi üçün inzibati həbs tətbiq edilərkən şəxsin maliyyə müflisləşməsi barədə məlumatların nəzərə alınmaması şikayətlənir. İş üzrə Konvensiyanın 1-ci maddəsinin 6-ci bəndi pozulub.
İŞİN ŞƏRTLƏRİ
Ərizəçilər özəl kreditorlara borcların ödənilməsi ilə bağlı məhkəmə qərarlarını icra etmədikləri üçün inzibati həbs cəzasına məhkum edildi. İddiaçılar iddia edirdilər ki, onların işi üzrə icraat ədalətsiz olub, ərizəçilərin borclarını ödəyə bilməmələri barədə məlumatları nəzərə alınmadan onlara cəza verilib, baxmayaraq ki, bu tələb Azərbaycan qanunvericiliyində açıq şəkildə nəzərdə tutulub.
HÜQUQ MƏSƏLƏLƏRİ
Konvensiyanın 1-ci maddəsinin 6-cı bəndinə riayət edilməsi haqqında. Şikayət Konvensiyanın 6-cı maddəsinin tələblərinin mənası ilə cinayət-hüquqi nəticələrə səbəb olan inzibati icraatın ədalətliliyinə aid idi.
Avropa Məhkəməsi Azərbaycan məhkəmələrinin ərizəçilərə borclu kimi azadlıqlarından məhrum edilməsi mənasını verən inzibati cəza təyin etdiyi yekun qərarların qəbul edilməsi ilə başa çatmış icraata baxmaqla məhdudlaşıb.
Məhkəmə prosesinin bütün tərəfləri müvafiq işin nəticəsi üçün həlledici olan arqumentlərə dəqiq və aydın cavab gözləyə bilməlidirlər. Bundan əlavə, gəmilərin verdiyi əsaslar avtomatik və ya şablon olmamalıdır.
Azərbaycan məhkəmələri ərizəçiləri İnzibati Xətalar Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş cinayətdə təqsirli bilib və onlara inzibati həbs cəzası tətbiq ediblər. Müraciət edənlərin günahkarlığını təyin edərkən, üzrlü səbəblər olmadığı təqdirdə, müraciət edənlərin borclarını kreditorlara ödəməli olduqları məhkəmə qərarlarını yerinə yetirmədiklərini müəyyənləşdirmək lazım idi. Borcluların maliyyə öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsinə haqq qazandırmaq üçün səsləndirdikləri səbəblər aktı xarakterizə etmək üçün həlledici idi, çünki məsuliyyətdən azad olmaq üçün əsaslar ola bilər. Borcluların maliyyə vəziyyətinin və məhkəmə qərarlarının yerinə yetirilməməsi halında niyyətlərinin fərdi qiymətləndirilməsi vacib idi. İnzibati aspektlərlə cinayət-hüquqi xarakterli müvafiq icraatda ittiham tərəfi sübut etməli idi ki, borclular, iddialarına zidd olaraq, borclarını ödəmək üçün maliyyə imkanlarına malik idilər.
Belə bir şəraitdə ərizəçilərin Azərbaycan məhkəmələrində, xüsusən də məhkəmə qərarlarını icra etməmələrinin səbəbinin borclarını ödəmək üçün maddi imkanlarının olmaması ilə bağlı verdikləri arqumentlərin Qanunun hərfinin mənası baxımından əsas əhəmiyyət kəsb etdiyi və ərizəçilərin göstərdiyi üzrlü səbəblərin əsaslı olub-olmaması ilə bağlı aydın cavab və məhkəmə baxışı tələb olunduğu aydın idi. Məhkəmə qərarlarının ərizəçilər tərəfindən yerinə yetirilməməsinin səbəbi maliyyə müflisləşməsidirsə, bu, Konvensiyanın 1-ci maddəsinin 4-cü maddəsinə riayət edilməsi məsələsinə toxuna bilər, buna görə "heç kim yalnız hər hansı bir müqavilə öhdəliyini yerinə yetirə bilmədiyi üçün azadlıqdan məhrum edilə bilməz". Lakin Azərbaycan məhkəmələri məhkəmə qərarlarının icra edilməməsinin əsaslı səbəblərinin olub-olmadığını yoxlamaq üçün heç bir səy göstərməyib, həmçinin ərizəçilərin onlardan həm birinci, həm də ikinci instansiya məhkəmələrində bunu etmələrini istəməsinə baxmayaraq, müvafiq arqumenti nəzərdən keçirməyiblər. Ərizəçilərin məhkəmə qərarlarını icra etməməsinin səbəblərinə Azərbaycan məhkəmələri tərəfindən baxılmaması daha da ziddiyyətli görünürdü, çünki ərizəçilərə cəzanın tətbiqi ilə bağlı məhkəmə qərarlarında ərizəçilərin ağır maliyyə vəziyyəti barədə məlumatlar var idi və Borcların ödənilməsinə mane olan maliyyə çətinliklərinin faktiki etibarlılığı ilə bağlı şübhələrə dair heç bir göstəriş yox idi.
Bundan əlavə, Azərbaycan Konstitusiya Məhkəməsi məhkəmə qərarının icra edilməməsinə görə inzibati cəza və ya tənbeh tətbiq edilərkən məhkəmələr tərəfindən bütün aspektlərin diqqətlə araşdırılması tələbinin məcburi olduğunu, habelə icra edilməməsinin qəsdən olub-olmadığını və ya borclunun məhkəmə icraçısının tələblərini yerinə yetirmək üçün bütün mövcud metodlardan istifadə etdiyini qiymətləndirməyin vacibliyini vurğuladı. Bu işdə bu amillərin ərizəçilərə cəza tətbiq edən məhkəmələr tərəfindən araşdırılmadığı qəbul edilməli idi.
Nəticə etibarilə, bu işdə iddiaçıların irəli sürdükləri əsas arqumentə dəqiq və aydın cavab verilməmişdir ki, bu da iş üzrə icraatın nəticəsi üçün həlledici idi və buna görə də Azərbaycan məhkəmələri Konvensiyanın 6-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş öz qərarlarını motivasiya etmək öhdəliyini yerinə yetirməyiblər.
Qərar
İşdə Konvensiyanın 1-ci maddəsinin 6-ci bəndi pozuldu (yekdilliklə qəbul edildi).
Konvensiyanın 1 saylı Protokolunun 4-cü maddəsinə istinad edərək, ərizəçilər inzibati həbsin yalnız müqavilə öhdəliklərini yerinə yetirmək imkanlarının olmamasına əsaslandığını iddia etdilər. Bununla birlikdə, işin şərtlərini, tərəfin arqumentlərini və Konvensiyanın 1-ci maddəsinin 6-cı bəndinə dair nəticələrini nəzərə alaraq, Avropa məhkəməsi şikayətin bu hissəsini məqbul və mahiyyəti baxımından nəzərdən keçirməyə ehtiyac olmadığını qərara aldı.
Kompensasiya
Konvensiyanın 41-ci maddəsinin tətbiqi qaydasında. Avropa Məhkəməsi ərizəçilərə mənəvi ziyana görə 3600 avro təzminat verib.
Nəşr mənbəyi: https://espchhelp.ru/blog/4677-aihm-konvensiyan-n-1-ci-madd-sinin-6-c-b-ndinin-t-l-bl-rinin-pozuldu-unu-a-kar-edib .