Дополнения от 01.07.2024 к практике в Европейском суде по правам человека (ЕСПЧ)
Решение ЕСПЧ от 22 июня 2021 года по делу "Хачатуров против Армении" (жалоба N 59687/17).
В 2017 году заявителю была оказана помощь в подготовке жалобы. Впоследствии жалоба была коммуницирована Армении.
По делу обжалуется решение о выдаче в другое государство заявителя, который вследствие тяжелого состояния здоровья не мог быть перевезен куда-либо даже при наличии медицинского наблюдения: экстрадиция без надлежащей оценки рисков перевозки лица повлечет за собой нарушение Конвенции. По делу было допущено нарушение требований статьи 3 Конвенции.
ОБСТОЯТЕЛЬСТВА ДЕЛА
Заявитель, гражданин Российской Федерации армянского происхождения, должен был быть выдан властями Армении в Российскую Федерацию, где в отношении него рассматривалось уголовное дело по обвинению в попытке получения взятки. Заявитель безуспешно обжаловал постановление о выдаче, которое вступило в силу 30 ноября 2017 г. В этот же день Европейский Суд удовлетворил ходатайство заявителя о применении обеспечительных мер в соответствии с правилом 39 Регламента Европейского Суда и, исследовав замечания сторон по данному вопросу, 6 февраля 2018 г. решил продлить применение указанных мер. Ссылаясь на статьи 2 и 3 Конвенции, заявитель утверждал, что состояние его здоровья не позволяло осуществлять его перевозку как сухопутным, так и воздушным транспортом.
ВОПРОСЫ ПРАВА
По поводу соблюдения статьи 3 Конвенции. Ключевой вопрос в настоящем деле заключался в том, могла ли перевозка заявителя, который был тяжело болен, в целях его выдачи привести к реальному риску применения к нему обращения, противоречащего статье 3 Конвенции. Действительно, перевозка лица, чье состояние здоровья особо тяжелое, сама по себе может представлять такой риск. Однако оценка воздействия перевозки требует в каждом случае отдельного анализа состояния здоровья перевозимого лица, а также особых, связанных с перевозкой медицинских рисков, подтвержденных специальными медицинскими доказательствами, с учетом обстоятельств конкретной перевозки. Данная оценка должна проводиться с учетом состояния здоровья лица на конкретный момент времени, принимая во внимание, что особые риски, подтвержденные на определенный период, могут - в зависимости от того, являются ли они временными или постоянными - исчезнуть по прошествии времени ввиду изменений в состоянии здоровья перевозимого лица.
Учитывая вышеизложенное, Европейский Суд применительно к настоящему делу отмечает следующее.
Что касается фактического состояния здоровья заявителя и медицинских рисков. Заявитель предоставил подробные медицинские данные, полученные от разных врачей, включая ведущего врача-невролога в Армении, которые свидетельствовали о тяжелых расстройствах сердечно-сосудистой и нервной систем и о сопутствующих рисках в случае перевозки заявителя. В частности, заявитель страдал от последствий инсульта, и предполагалось, что может произойти еще один инсульт или инфаркт в случае перевозки заявителя сухопутным или воздушным транспортом. Эти диагнозы и риски, связанные с перевозкой, впоследствии были подтверждены главным врачом неврологического отделения больницы в г. Ереване. После осуществленной в дальнейшем госпитализации заявителя и постановки ему других диагнозов непригодность заявителя для перевозки с целью выдачи была подтверждена дополнительно. Не было представлено доказательств, которые поставили бы под сомнение достоверность этой информации. Власти Армении, хотя и высказывали сомнения относительно состояния здоровья заявителя и возможных рисков, inter alia, не провели самостоятельную оценку состояния здоровья заявителя, не оспорили достоверность представленных медицинских справок или надежность медицинских специалистов, выдавших указанные документы. Следовательно, Европейский Суд посчитал установленным, что заявитель страдал тяжелыми расстройствами сердечно-сосудистой и нервной систем с сопутствующими заболеваниями, описанными в представленных документах.
Что касается медицинских рисков, которые могла повлечь перевозка заявителя. Отсутствуют указания на то, что Генеральный прокурор Армении располагал какими-либо медицинскими документами о состоянии здоровья заявителя, когда принимал решение о его выдаче, хотя на указанный момент заявителя уже перевели в Центральную больницу для осужденных вследствие ухудшения состояния его здоровья. Несмотря на это, заявитель представил соответствующие медицинские доказательства в апелляционный суд, но его доводы в отношении рисков, связанных с перевозкой, были отклонены судом со ссылкой на заверения властей Российской Федерации относительно доступности медицинского наблюдения во время и после перевозки заявителя, а не со ссылкой на тщательное исследование вопроса о состоянии здоровья заявителя и предполагаемых рисках, связанных с его перевозкой. Следует отметить, что упомянутый суд отказал в удовлетворении ходатайства заявителя о назначении судебно-медицинской экспертизы состояния его здоровья. Действительно, власти Армении признали, что внутригосударственные суды оставили без изменения постановление Генерального прокурора о выдаче заявителя, не располагая беспристрастным и непредвзятым медицинским заключением о потенциальных рисках, связанных с перевозкой заявителя, учитывая лишь, что за ним будет обеспечено постоянное медицинское наблюдение. Таким образом, несмотря на представленные заявителем объективные медицинские доказательства об особо тяжелом состоянии его здоровья и возможных значительных и необратимых последствиях, к которым могла привести его перевозка, суды Армении не смогли надлежащим образом оценить риски наступления упомянутых последствий.
Что касается фактической информации о состоянии здоровья заявителя и рисках ухудшения этого состояния, представленной позднее сторонами, которая не была доступна на момент принятия окончательного решения о выдаче заявителя. Эти данные подтверждали, что заявитель не способен перенести переезд. Среди прочего, коллегия в составе врачей-специалистов, созванная Министерством здравоохранения Армении, высказала мнение о том, что высокие риски, связанные с перевозкой заявителя сухопутным или воздушным транспортом, были обусловлены хроническими заболеваниями заявителя и их потенциально непредсказуемыми обострениями, а присутствие сопровождающего врача не могло устранить указанные риски, поскольку в случае резкого ухудшения состояния здоровья заявителю потребовалась бы экстренная медицинская помощь в условиях специализированного медицинского учреждения. Ввиду изложенного Европейский Суд отметил, что позиция властей Армении относительно исполнения постановления о выдаче заявителя, учитывая наличие упомянутого заключения коллегии в составе врачей-специалистов, оставалась неясной, особенно в части того, будут ли выводы Европейского Суда иметь значение для решения властей Армении об осуществлении выдачи заявителя.
Европейский Суд также отметил, что власти Армении не подтвердили свои утверждения о наличии "сложившейся практики", согласно которой постановление о выдаче подлежит исполнению только по получении заключения Центральной больницы для осужденных о том, что соответствующее лицо может быть перемещено из страны в страну или что постановление о выдаче вступает в законную силу только после того, как сопровождающий врач от принимающего государства осмотрит человека, подлежащего перевозке, и подтвердит его пригодность для поездки. Кроме того, что касается ссылки властей Армении на заверения властей Российской Федерации, учитывая, что указанные заверения, по-видимому, ограничивались исключительно предоставлением медицинского сопровождения при перевозке заявителя, они одни не могли являться достаточным основанием для того, чтобы Европейский Суд сделал вывод, что ожидаемые условия перевозки заявителя устраняли существующие риски относительно резкого ухудшения состояния здоровья заявителя, если его выдача из Армении будет производиться тогда, когда его состояние здоровья будет соответствовать последней информации, предоставленной Европейскому Суду.
В нескольких ранее рассмотренных делах об исполнении постановления о выдаче в отношении лиц, которые могли столкнуться с рисками для здоровья во время перевозки, Европейский Суд подчеркнул важность наличия соответствующего внутригосударственного законодательства и процедуры, согласно которой исполнение постановления будет зависеть от оценки состояния здоровья перевозимого лица. Однако в настоящем деле не было продемонстрировано, что в Армении существовали упомянутые гарантии или процессуальные нормы. Европейский Суд не убежден в том, что оценка состояния здоровья заявителя властями Российской Федерации непосредственно перед выдачей, даже если она будет осуществлена, с учетом какого-либо указания на степень такой оценки способствовала бы надлежащему рассмотрению рисков, которым мог подвергнуться заявитель, а при отсутствии какого-либо правового регулирования данного вопроса и ее влиянию на обязательный характер вступившего в силу постановления о выдаче.
Следовательно, с учетом ситуации на момент завершения обмена сторонами своими замечаниями по делу, имелись достаточные данные для вывода о том, что, принимая во внимание особо тяжелое состояния здоровья заявителя, его перемещение, даже в присутствии сопровождающего врача, привело бы к реальному риску применения к заявителю обращения, противоречащего статье 3 Конвенции. Формулируя этот вывод, Европейский Суд учитывал особый контекст экстрадиции и важность того, чтобы не подрывать основы этой процедуры. В частности, наличие в деле прав третьих сторон требовало, чтобы при рассмотрении вопроса о том, существовал ли конкретный и индивидуальный риск жестокого обращения, который освобождал бы государства от обязанности выдать соответствующее лицо, запрашиваемое государство должно было полагаться на прочную фактическую основу, чтобы обосновать вывод о достижении требуемого порога риска.
Европейский Суд постановил, что в свете данных о состоянии здоровья заявителя будет иметь место нарушение статьи 3 Конвенции, если его выдадут в Российскую Федерацию без оценки властями Армении рисков, с которыми он столкнется при перевозке.
ПОСТАНОВЛЕНИЕ
По делу будет допущено нарушение требований статьи 3 Конвенции в случае экстрадиции заявителя без оценки рисков для состояния его здоровья (принято единогласно).
Европейский Суд также установил, что отсутствовала необходимость рассматривать жалобу на нарушение статьи 2 Конвенции.
КОМПЕНСАЦИЯ
В порядке применения статьи 41 Конвенции. Европейский Суд решил, что установление факта нарушения Конвенции само по себе является достаточной справедливой компенсацией любого причиненного морального вреда.
Указанные в соответствии с правилом 39 Регламента Европейского Суда обеспечительные меры продолжают действовать до вступления настоящего Постановления в силу, если Европейский Суд не примет иного решения по данному вопросу.
Источник публикации: https://espchhelp.ru/blog/4768-khachaturov-protiv-armenii .
The ECHR decision of June 22, 2021 in the case "Khachaturov v. Armenia" (complaint No. 59687/17).
In 2017, the applicant was assisted in preparing the complaint. Subsequently, the complaint was communicated to Armenia.
In the case, the decision to extradite the applicant to another State is being appealed, who, due to a serious state of health, could not be transported anywhere even with medical supervision: extradition without a proper assessment of the risks of transporting the person would entail a violation of the Convention. The case involved a violation of the requirements of article 3 of the Convention.
THE CIRCUMSTANCES OF THE CASE
The applicant, a citizen of the Russian Federation of Armenian origin, was to be extradited by the Armenian authorities to the Russian Federation, where a criminal case was being considered against him on charges of attempted bribery. The applicant unsuccessfully appealed the extradition order, which entered into force on 30 November 2017. On the same day, the European Court granted the applicant's request for the application of interim measures in accordance with rule 39 of the Rules of Procedure of the European Court and, after examining the comments of the parties on this issue, on February 6, 2018, decided to extend the application of these measures. Referring to articles 2 and 3 of the Convention, the applicant claimed that his state of health did not allow him to be transported both by land and by air.
LEGAL ISSUES
Regarding compliance with article 3 of the Convention. The key issue in the present case was whether the transportation of the applicant, who was seriously ill, for the purpose of his extradition could lead to a real risk of being treated contrary to article 3 of the Convention. Indeed, the transportation of a person whose health condition is particularly severe may in itself pose such a risk. However, the assessment of the impact of transportation requires in each case a separate analysis of the health status of the person being transported, as well as special medical risks associated with transportation, confirmed by special medical evidence, taking into account the circumstances of a particular transportation. This assessment should be carried out taking into account the state of health of the person at a specific time, taking into account that special risks confirmed for a certain period may - depending on whether they are temporary or permanent - disappear over time due to changes in the state of health of the person being transported.
In view of the above, the European Court notes the following in relation to the present case.
As for the applicant's actual state of health and medical risks. The applicant provided detailed medical data obtained from various doctors, including a leading neurologist in Armenia, which testified to severe disorders of the cardiovascular and nervous systems and the associated risks in the case of the applicant's transportation. In particular, the applicant suffered from the effects of a stroke, and it was assumed that another stroke or heart attack could occur if the applicant was transported by land or air. These diagnoses and the risks associated with transportation were subsequently confirmed by the chief physician of the neurological department of the hospital in Yerevan. After the applicant's subsequent hospitalization and other diagnoses, the applicant's unsuitability for transportation for the purpose of extradition was additionally confirmed. No evidence has been presented that would cast doubt on the reliability of this information. The Armenian authorities, although they expressed doubts about the applicant's state of health and possible risks, inter alia, did not independently assess the applicant's state of health, did not challenge the reliability of the submitted medical certificates or the reliability of the medical specialists who issued the specified documents. Consequently, the European Court considered it established that the applicant suffered from severe disorders of the cardiovascular and nervous systems with concomitant diseases described in the submitted documents.
As for the medical risks that the applicant's transportation could entail. There is no indication that the Prosecutor General of Armenia had any medical documents on the applicant's state of health when he made the decision to extradite him, although at that time the applicant had already been transferred to the Central Hospital for Convicts due to the deterioration of his health. Despite this, the applicant submitted relevant medical evidence to the Court of Appeal, but his arguments regarding the risks associated with transportation were rejected by the court with reference to the assurances of the authorities of the Russian Federation regarding the availability of medical supervision during and after the applicant's transportation, and not with reference to a thorough study of the applicant's health and the alleged risks related to its transportation. It should be noted that the said court refused to satisfy the applicant's request for the appointment of a forensic medical examination of his state of health. Indeed, the Armenian authorities acknowledged that the domestic courts had left the Prosecutor General's decision on the applicant's extradition unchanged, without having an impartial and unbiased medical opinion on the potential risks associated with the applicant's transportation, taking into account only that he would be provided with constant medical supervision. Thus, despite the objective medical evidence provided by the applicant about the particularly serious state of his health and the possible significant and irreversible consequences that his transportation could lead to, the Armenian courts were unable to properly assess the risks of these consequences.
As for the factual information about the applicant's state of health and the risks of deterioration of this condition, provided later by the parties, which was not available at the time of the final decision on the applicant's extradition. These data confirmed that the applicant was unable to reschedule the move. Among other things, a panel of specialist doctors convened by the Ministry of Health of Armenia expressed the opinion that the high risks associated with transporting the applicant by land or air were due to the applicant's chronic diseases and their potentially unpredictable exacerbations, and the presence of an accompanying doctor could not eliminate these risks, since in the event of a sharp deterioration of the condition The applicant would have required emergency medical care in a specialized medical facility. In view of the above, the European Court noted that the position of the Armenian authorities regarding the execution of the extradition order of the applicant, given the existence of the aforementioned conclusion of the board of medical specialists, remained unclear, especially as to whether the conclusions of the European Court would be relevant to the decision of the Armenian authorities to extradite the applicant.
The European Court also noted that the Armenian authorities did not confirm their claims about the existence of "established practice", according to which an extradition order is subject to execution only upon receipt of an opinion from the Central Hospital for Convicts that the person concerned can be moved from country to country or that the extradition order enters into force only after as an accompanying doctor from the receiving State, he will examine the person to be transported and confirm his suitability for the trip. Moreover, with regard to the Armenian authorities' reference to the assurances of the Russian Federation authorities, given that these assurances appeared to be limited solely to the provision of medical support during the applicant's transportation, they alone could not be sufficient grounds for the European Court to conclude that the expected conditions of the applicant's transportation eliminated the existing risks of a sharp deterioration the applicant's state of health, if his extradition from Armenia will be carried out when his state of health corresponds to the latest information, submitted to the European Court of Justice.
In several previously considered cases on the enforcement of an extradition order in respect of persons who may have faced health risks during transportation, the European Court stressed the importance of having appropriate domestic legislation and a procedure according to which the execution of the order will depend on an assessment of the health status of the person being transported. However, it has not been demonstrated in the present case that the aforementioned guarantees or procedural rules existed in Armenia. The European Court is not convinced that the assessment of the applicant's state of health by the authorities of the Russian Federation immediately before extradition, even if it is carried out, taking into account any indication of the degree of such assessment, would contribute to a proper consideration of the risks to which the applicant could be exposed, and in the absence of any legal regulation of this issue and its impact on the mandatory nature of the extradition order that has entered into force.
Consequently, taking into account the situation at the time of the completion of the parties' exchange of their observations on the case, there was sufficient evidence to conclude that, taking into account the applicant's particularly serious state of health, his relocation, even in the presence of an accompanying doctor, would lead to a real risk of treatment contrary to article 3 of the Convention. In formulating this conclusion, the European Court took into account the special context of extradition and the importance of not undermining the foundations of this procedure. In particular, the existence of third-party rights in the case required that, when considering whether there was a specific and individual risk of ill-treatment that would exempt States from the obligation to extradite the person concerned, the requested State should rely on a solid factual basis to justify the conclusion that the required risk threshold had been reached.
The European Court ruled that, in the light of the data on the applicant's state of health, there would be a violation of Article 3 of the Convention if he was extradited to the Russian Federation without an assessment by the Armenian authorities of the risks he would face during transportation.
RESOLUTION
The case will violate the requirements of article 3 of the Convention in the event of the applicant's extradition without assessing the risks to his health (adopted unanimously).
The European Court also found that there was no need to examine the complaint of a violation of Article 2 of the Convention.
COMPENSATION
In the application of article 41 of the Convention. The European Court decided that the finding of a violation of the Convention in itself is sufficient just compensation for any moral damage caused.
The interim measures specified in accordance with rule 39 of the Rules of Procedure of the European Court of Justice shall remain in force until the entry into force of this Decision, unless the European Court decides otherwise on the matter.
Source of the publication: https://espchhelp.ru/blog/4769-khachaturov-vs-armenia .
ՄԻԵԴ-ի ՝ "Խաչատուրովն ընդդեմ Հայաստանի" գործով 2021 թվականի հունիսի 22-ի վճիռը (գանգատ թիվ 59687/17)
2017 թվականին դիմումատուին աջակցություն է ցուցաբերվել բողոքի նախապատրաստման գործում: Հետագայում բողոքը կոմունիկացվել է Հայաստանին։
Գործով գանգատարկվում է դիմումատուին այլ պետություն հանձնելու մասին որոշումը, որը ծանր առողջական վիճակի հետևանքով չէր կարող տեղափոխվել որևէ տեղ անգամ բժշկական դիտարկման առկայության դեպքում.առանց անձի տեղափոխման ռիսկերի պատշաճ գնահատման արտահանձնումը կհանգեցնի կոնվենցիայի խախտման: Գործով թույլ է տրվել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի պահանջների խախտում:
ԳՈՐԾԻ ՀԱՆԳԱՄԱՆՔՆԵՐԸ
Դիմումատուն, ով ազգությամբ հայ Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացի է, Հայաստանի իշխանությունների կողմից պետք է հանձնվեր Ռուսաստանի Դաշնություն, որտեղ նրա նկատմամբ քրեական գործ էր քննվում կաշառք ստանալու փորձի մեղադրանքով: Դիմումատուն անհաջող կերպով բողոքարկել է հանձնման մասին որոշումը, որն ուժի մեջ է մտել 2017թ.նոյեմբերի 30-ին: Նույն օրը Եվրոպական դատարանը բավարարել է դիմումատուի միջնորդությունը Եվրոպական Դատարանի կանոնակարգի 39-րդ կանոնի համաձայն միջանկյալ միջոցներ կիրառելու վերաբերյալ և, ուսումնասիրելով կողմերի դիտողությունները տվյալ հարցի վերաբերյալ, 2018թ. փետրվարի 6-ին որոշել է երկարաձգել նշված միջոցների կիրառումը: Վկայակոչելով Կոնվենցիայի 2-րդ և 3-րդ հոդվածները ՝ դիմումատուն պնդել է, որ իր առողջական վիճակը թույլ չի տվել իր փոխադրումն իրականացնել ինչպես ցամաքային, այնպես էլ օդային տրանսպորտով:
ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՀԱՐՑԵՐ
Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի պահպանման վերաբերյալ: Սույն գործով առանցքային հարցն այն էր, թե արդյոք ծանր հիվանդ դիմողի փոխադրումը կարող է հանգեցնել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածին հակասող դիմում կիրառելու իրական ռիսկի: Իրոք, այն անձի տեղափոխումը, ում առողջական վիճակն առանձնապես ծանր է, ինքնին կարող է նման վտանգ ներկայացնել ։ Այնուամենայնիվ, փոխադրման ազդեցության գնահատումը յուրաքանչյուր դեպքում պահանջում է փոխադրվող անձի առողջական վիճակի առանձին վերլուծություն, ինչպես նաև հատուկ բժշկական ապացույցներով հաստատված հատուկ բժշկական ռիսկերի ՝ կապված փոխադրման հետ ՝ հաշվի առնելով որոշակի փոխադրման հանգամանքները ։ Այս գնահատումը պետք է իրականացվի ՝ հաշվի առնելով անձի առողջական վիճակը որոշակի ժամանակահատվածում, հաշվի առնելով, որ որոշակի ժամանակահատվածում հաստատված հատուկ ռիսկերը, կախված նրանից, թե դրանք ժամանակավոր են, թե մշտական, կարող են անհետանալ ժամանակի ընթացքում ՝ հաշվի առնելով տեղափոխվող անձի առողջական վիճակի փոփոխությունները ։
Հաշվի առնելով վերոգրյալը ՝ Եվրոպական դատարանը սույն գործի առնչությամբ նշում է հետևյալը.
Ինչ վերաբերում է դիմումատուի փաստացի առողջական վիճակին և բժշկական ռիսկերին: Դիմումատուն տրամադրել է մանրամասն բժշկական տվյալներ, որոնք ստացվել են տարբեր բժիշկներից, այդ թվում ՝ Հայաստանում առաջատար բժիշկ-նյարդաբանից, որոնք վկայում են սիրտ-անոթային և նյարդային համակարգի ծանր խանգարումների և դիմումատուի տեղափոխման դեպքում ուղեկցող ռիսկերի մասին: Մասնավորապես, դիմումատուն տառապում էր ինսուլտի հետևանքներից, և ենթադրվում էր, որ դիմողին ցամաքային կամ օդային տրանսպորտով տեղափոխելու դեպքում կարող է առաջանալ ևս մեկ ինսուլտ կամ ինֆարկտ: Այդ ախտորոշումները և փոխադրման հետ կապված ռիսկերը հետագայում հաստատվել են Երևան քաղաքի հիվանդանոցի նյարդաբանական բաժանմունքի գլխավոր բժշկի կողմից: Դիմողի ՝ հետագայում իրականացված հոսպիտալացումից և նրա այլ ախտորոշումներից հետո, հանձնման նպատակով փոխադրման համար դիմողի ոչ պիտանի լինելը լրացուցիչ հաստատվել է: Չի ներկայացվել որևէ ապացույց, որը կասկածի տակ կդներ այդ տեղեկատվության հավաստիությունը ։ Հայաստանի իշխանությունները, թեև կասկածներ են հայտնել դիմողի առողջական վիճակի և հնարավոր ռիսկերի վերաբերյալ, inter alia-ն ինքնուրույն չի գնահատել դիմողի առողջական վիճակը, չի վիճարկել ներկայացված բժշկական տեղեկանքների արժանահավատությունը կամ նշված փաստաթղթերը տրամադրած բժշկական մասնագետների հուսալիությունը: Հետևաբար, Եվրոպական դատարանը հաստատված է համարել, որ դիմումատուն տառապել է սիրտ-անոթային և նյարդային համակարգի ծանր խանգարումներով ՝ ներկայացված փաստաթղթերում նկարագրված ուղեկցող հիվանդություններով ։
Ինչ վերաբերում է բժշկական ռիսկերին, որոնք կարող են առաջացնել դիմումատուի տեղափոխումը: Բացակայում են նշումներն առ այն, որ ՀՀ գլխավոր դատախազն ունեցել է դիմումատուի առողջական վիճակի վերաբերյալ որևէ բժշկական փաստաթուղթ, երբ որոշում է կայացրել նրան հանձնելու մասին, թեև նշված պահի դրությամբ դիմումատուին արդեն տեղափոխել են Դատապարտյալների կենտրոնական հիվանդանոց ՝ նրա առողջական վիճակի վատթարացման հետևանքով: Չնայած դրան, դիմումատուն համապատասխան բժշկական ապացույցներ է ներկայացրել Վերաքննիչ դատարան, սակայն փոխադրման հետ կապված ռիսկերի վերաբերյալ նրա փաստարկները մերժվել են դատարանի կողմից ՝ հղում անելով Ռուսաստանի Դաշնության իշխանությունների հավաստիացումներին ՝ դիմումատուի փոխադրման ընթացքում և դրանից հետո բժշկական հսկողության առկայության վերաբերյալ, այլ ոչ թե հղում անելով դիմումատուի առողջական վիճակի և դրա փոխադրման հետ կապված ենթադրյալ ռիսկերի վերաբերյալ մանրակրկիտ ուսումնասիրությանը: Հարկ է նշել, որ հիշյալ դատարանը մերժել է բավարարել դիմողի միջնորդությունը ՝ նրա առողջական վիճակի դատաբժշկական փորձաքննություն նշանակելու մասին: Իսկապես, Հայաստանի իշխանություններն ընդունել են, որ ներպետական դատարանները անփոփոխ են թողել դիմողի հանձնման մասին գլխավոր դատախազի որոշումը ՝ չունենալով դիմողի տեղափոխման հետ կապված հնարավոր ռիսկերի վերաբերյալ անկողմնակալ և անկողմնակալ բժշկական եզրակացություն ՝ հաշվի առնելով միայն, որ նրա նկատմամբ կապահովվի մշտական բժշկական հսկողություն: Այսպիսով, չնայած դիմողի կողմից ներկայացված օբյեկտիվ բժշկական ապացույցներին նրա առողջական առանձնապես ծանր վիճակի և հնարավոր էական ու անդառնալի հետևանքների մասին, որոնց կարող էր հանգեցնել նրա տեղափոխումը, ՀՀ դատարանները չկարողացան պատշաճ կերպով գնահատել նշված հետևանքների առաջացման ռիսկերը:
Ինչ վերաբերում է դիմումատուի առողջական վիճակի և այդ վիճակի վատթարացման ռիսկերի վերաբերյալ կողմերի կողմից ավելի ուշ ներկայացված փաստացի տեղեկատվությանը, որը հասանելի չի եղել դիմումատուի հանձնման վերաբերյալ վերջնական որոշում կայացնելու պահին: Այս տվյալները հաստատում էին, որ դիմումատուն ի վիճակի չէ տեղափոխել տեղափոխությունը: Ի թիվս այլ հարցերի, ՀՀ առողջապահության նախարարության հրավիրած բժիշկ-մասնագետներից կազմված կոլեգիան կարծիք է հայտնել, որ դիմումատուի ցամաքային կամ օդային տրանսպորտով փոխադրման հետ կապված բարձր ռիսկերը պայմանավորված են եղել դիմումատուի քրոնիկ հիվանդություններով և դրանց հնարավոր անկանխատեսելի սրացումներով, իսկ ուղեկցող բժշկի ներկայությունը չէր կարող վերացնել նշված ռիսկերը, քանի որ առողջական վիճակի կտրուկ վատթարացման դեպքում դիմումատուին անհրաժեշտ կլիներ շտապ բժշկական օգնություն մասնագիտացված բժշկական հաստատության պայմաններում: Ելնելով վերոգրյալից ՝ Եվրոպական դատարանը նշել է, որ Հայաստանի իշխանությունների դիրքորոշումը դիմումատուի հանձնման մասին որոշման կատարման վերաբերյալ, հաշվի առնելով բժիշկ-մասնագետների կազմում նշված կոլեգիայի եզրակացության առկայությունը, մնացել է անորոշ, հատկապես այն առումով, թե արդյոք Եվրոպական դատարանի եզրակացությունները նշանակություն կունենան դիմողի հանձնումն իրականացնելու վերաբերյալ Հայաստանի իշխանությունների որոշման համար:
Եվրոպական դատարանը նաև նշել է, որ Հայաստանի իշխանությունները չեն հաստատել իրենց պնդումները "ձևավորված պրակտիկայի" առկայության մասին, ըստ որի հանձնման մասին որոշումը ենթակա է կատարման միայն Դատապարտյալների կենտրոնական հիվանդանոցի եզրակացությունն ստանալուց հետո այն մասին, որ համապատասխան անձը կարող է տեղափոխվել երկրից երկիր կամ հանձնման մասին որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում միայն այն բանից հետո, երբ ընդունող պետության Ուղեկցող բժիշկը հետազոտում է փոխադրման ենթակա անձին Բացի այդ, ինչ վերաբերում է Հայաստանի իշխանությունների վկայակոչմանը Ռուսաստանի Դաշնության իշխանությունների հավաստիացումներին, հաշվի առնելով, որ նշված հավաստիացումները, ըստ երևույթին, սահմանափակվում էին միայն դիմողի տեղափոխման ժամանակ բժշկական ուղեկցության տրամադրմամբ, նրանք միայնակ չէին կարող բավարար հիմք հանդիսանալ, որպեսզի Եվրոպական դատարանը եզրակացնի, որ դիմողի փոխադրման ակնկալվող պայմանները վերացնում են դիմողի առողջական վիճակի կտրուկ վատթարացման հետ կապված առկա ռիսկերը, Եթե Հայաստանից նրա արտահանձնումը կատարվի այն ժամանակ,, եվրոպական դատարան
Հանձնման մասին որոշման կատարման վերաբերյալ նախկինում քննված մի քանի գործերում այն անձանց նկատմամբ, ովքեր փոխադրման ընթացքում կարող էին առողջության հետ կապված ռիսկեր ունենալ, Եվրոպական դատարանը կարևորեց համապատասխան ներպետական օրենսդրության և ընթացակարգի առկայությունը, ըստ որի որոշման կատարումը կախված կլինի փոխադրվող անձի առողջական վիճակի գնահատումից: Սակայն սույն գործով չի ապացուցվել, որ ՀՀ-ում առկա են եղել նշված երաշխիքները կամ դատավարական նորմերը: Եվրոպական դատարանը համոզված չէ, որ Ռուսաստանի Դաշնության իշխանությունների կողմից դիմողի առողջական վիճակի գնահատումը հանձնելուց անմիջապես առաջ, նույնիսկ եթե այն իրականացվի, հաշվի առնելով նման գնահատման աստիճանի որևէ ցուցում, կնպաստի այն ռիսկերի պատշաճ քննությանը, որոնց կարող էր ենթարկվել դիմողը, իսկ տվյալ հարցի որևէ իրավական կարգավորման բացակայության դեպքում և դրա ազդեցությանը հանձնման մասին ուժի մեջ մտած որոշման պարտադիր բնույթի վրա ։
Հետևաբար, հաշվի առնելով կողմերի կողմից գործի վերաբերյալ իրենց դիտողությունների փոխանակումն ավարտելու պահին ստեղծված իրավիճակը, բավարար տվյալներ կային այն եզրահանգման համար, որ, հաշվի առնելով դիմողի առողջական ծանր վիճակը, նրա տեղափոխումը, նույնիսկ Ուղեկցող բժշկի ներկայությամբ, կհանգեցներ դիմումատուի նկատմամբ Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածին հակասող դիմում կիրառելու իրական ռիսկի ։ Այս եզրակացությունը ձևակերպելիս Եվրոպական դատարանը հաշվի է առել արտահանձնման հատուկ համատեքստը և այս ընթացակարգի հիմքերը չխաթարելու կարևորությունը: Մասնավորապես, գործի մեջ երրորդ կողմի իրավունքների առկայությունը պահանջում էր, որ հաշվի առնելիս, թե արդյոք գոյություն ունի չարաշահման հատուկ և անհատական ռիսկ, որը պետություններին կազատի համապատասխան անձին հանձնելու պարտականությունից, հայցվող պետությունը պետք է ապավիներ ամուր փաստական հիմքի վրա ՝ հիմնավորելու համար պահանջվող ռիսկի շեմի հասնելու եզրակացությունը: Այնուամենայնիվ, այն, ինչ պետք է հաշվի առնել, այն է, որ այն պետք է հիմնված լինի այն փաստի վրա, որ
Եվրոպական դատարանը վճռել է, որ դիմումատուի առողջական վիճակի վերաբերյալ տվյալների լույսի ներքո տեղի կունենա Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում, եթե նրան հանձնեն Ռուսաստանի Դաշնություն ՝ առանց Հայաստանի իշխանությունների կողմից գնահատելու այն ռիսկերը, որոնց նա կբախվի փոխադրման ժամանակ:
Որոշում
Գործով թույլ է տրվելու Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի պահանջների խախտում, եթե դիմումատուն արտահանձնվի առանց նրա առողջական վիճակի համար ռիսկերի գնահատման (ընդունվել է միաձայն):
Եվրոպական դատարանը նաև պարզել է, որ բացակայում է Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի խախտման վերաբերյալ գանգատը քննելու անհրաժեշտությունը:
Փոխհատուցում
Կոնվենցիայի 41-րդ հոդվածի կիրառման կարգով: Եվրոպական դատարանը վճռել է, որ կոնվենցիայի խախտման փաստի հաստատումն ինքնին բավարար արդարացի փոխհատուցում է պատճառված ցանկացած բարոյական վնասի համար:
Եվրոպական Դատարանի կանոնակարգի 39-րդ կանոնի համաձայն նշված միջանկյալ միջոցները շարունակում են գործել մինչև սույն որոշումն ուժի մեջ մտնելը, Եթե Եվրոպական դատարանը տվյալ հարցի վերաբերյալ այլ որոշում չի ընդունում:
Հրապարակման աղբյուրը: https://espchhelp.ru/blog/4770-khachaturovn-ynddem-hayastani .
