Дополнения от 14.10.2024 к практике в Комитетах ООН
Решение Комитета против пыток от 31 июля 2017 г. по делу Ашим Ракишев против Казахстана (сообщение N 661/2015).
В 2015 году автору сообщения была оказана помощь в подготовке жалобы. Впоследствии жалоба была коммуницирована Казахстану.
Тема сообщения: пытки и смерть сына заявителя после ареста и заключения под стражу.
Вопрос существа: пытки - оперативное и беспристрастное расследование.
Правовые позиции Комитета: статья 12 Конвенции также требует, чтобы расследование было быстрым и беспристрастным, при этом быстрота имеет большое значение, поскольку это позволяет прекратить применение к жертве пыток, а также потому что за исключением случаев причинения долговременных или тяжких повреждений вследствие применения вышеупомянутых методов физические следы пыток, и прежде всего жестокого, бесчеловечного или унижающего достоинство обращения, как правило, исчезают через короткое время (См. сообщение N 59/1996, Бланко Абад против Испании, Решение, принятое 14 мая 1998 г., пункт 8.2.)... Комитет напоминает, что само по себе расследование не является достаточным для того, чтобы продемонстрировать соблюдение государством-участником своих обязательств по статье 12 Конвенции, если может быть показано, что оно не было беспристрастным (пункт 8.7 Решения) (См. сообщение N 257/2004, Керемедчиев против Болгарии, Решение, принятое 11 ноября 2008 г., пункт 9.4.).
Комитет напоминает..., что статья 14 Конвенции признает не только право на справедливую и адекватную компенсацию, но и налагает на государства-участники обязательство обеспечить жертве пыток соответствующее возмещение. Возмещение должно покрывать всю совокупность причиненного жертве ущерба и включать, среди прочих мер, реституцию, компенсацию и реабилитацию жертвы, а также меры, гарантирующие невозможность повторения нарушений, с обязательным учетом обстоятельств каждого дела. Гражданское разбирательство должно быть доступным независимо от уголовного разбирательства, и для такого гражданского судопроизводства следует предусмотреть необходимое законодательство и институты (пункт 8.9 Решения) (См. сообщение N 441/2010, Евлоев против Казахстана, Решение, принятое 5 ноября 2013 г., пункт 9.7.).
Оценка Комитетом фактических обстоятельств дела: Комитет отмечает, что заявитель указывает на нарушение статьи 1 и пункта 1 статьи 2 Конвенции на том основании, что государство-участник не выполнило свое обязательство предупреждать акты пыток и наказывать виновных. Эти положения применимы в той мере, в которой действия, совершенные в отношении сына заявителя, могут быть определены как акты пыток по смыслу положений статьи 1 Конвенции (Сообщение N 269/2005, Али Бен Салем против Туниса, Решение, принятое 7 ноября 2007 г., пункт 16.4.)...Комитет отмечает результаты судебно-медицинских экспертиз, в которых сделан вывод о том, что на теле умершего имелось несколько гематом. Кроме того, Комитету также ясно, что Дмитрий Ракишев страдал от сильной физической боли, и что администрация изолятора временного содержания была вынуждена вызывать скорую помощь. Несмотря на рекомендации врачей о том, что он должен быть госпитализирован, начальник изолятора временного содержания отказался давать на это разрешение. Комитет ссылается на положения Стамбульского протокола, согласно которым методы пыток могут быть как физическими, так и психологическими, а также могут включать, помимо прочего, неудовлетворение таких основных потребностей, как питание, вода и медицинское обслуживание. Комитет считает, что отсутствие медицинской помощи и отказ госпитализировать Дмитрия Ракишева, находившегося в критическом состоянии, можно квалифицировать как сильную боль и страдания, причиненные умышленно должностным лицом с целью получения признательных показаний (пункт 8.2 Решения).
Комитет считает, что, учитывая данные обстоятельства, следует полагать, что государство-участник несет ответственность за причиненный Дмитрию Ракишеву ущерб, если оно не представит убедительное альтернативное объяснение. В данном случае государство-участник провело расследование в отношении допущенной А.Д. халатности. А.Д. был признан виновным и осужден, но так и не отбыл срок тюремного заключения. Кроме этих обвинений, никакие другие обвинения в пытках не были предъявлены ни одному из исполнителей. В отсутствие таких обвинений в применении пыток и расследования, а также с учетом обстоятельств настоящего сообщения Комитет считает, что к подробным утверждениям автора следует отнестись со всей серьезностью. В этой связи на основании подробного описания состояния здоровья Дмитрия Ракишева, отказа А.Д. госпитализировать его, показаний по крайней мере двух свидетелей и подтверждения его заявлений судебно-медицинской документацией Комитет приходит к выводу, что представленные факты свидетельствуют о совершении деяний, представляющих собой пытку по смыслу статьи 1 Конвенции, и что государство-участник нарушило свои обязательства, касающиеся предотвращения актов пыток и наказания лиц, виновных в их совершении, в нарушение пункта 1 статьи 2 Конвенции (пункт 8.3 Решения).
Комитет отмечает утверждения заявителя, подпадающие под действие статьи 11 Конвенции, а также представленное государством-участником описание мер, принятых для борьбы против пыток. Комитет, однако, считает, что представленная государством-участником информация о его усилиях по предупреждению пыток и борьбе с ними носит общий характер и не свидетельствует о том, что оно приняло конкретные меры для предотвращения пыток в этом месте содержания под стражей. Кроме того, государство-участник не приняло мер для того, чтобы "предоставлять заключенным и задержанным надлежащий и эффективный медицинский уход, в том числе необходимые медикаменты, и обеспечивать их осмотр независимыми врачами". Несмотря на рекомендацию Комитета о том, чтобы передать полномочия по управлению медицинским обслуживанием Министерству здравоохранения, врачи в изоляторах временного содержания по-прежнему подотчетны администрации этих учреждений и поэтому не могут считаться независимыми. Таким образом, с учетом обстоятельств настоящего дела Комитет считает, что государство-участник несет ответственность за нарушение статьи 11 Конвенции (пункт 8.4 Решения).
Заявитель также утверждает, что в нарушение статей 12 и 13 Конвенции не было проведено оперативное, беспристрастное и эффективное расследование его утверждений о применении пыток и что виновные не были привлечены к ответственности. Комитет принимает к сведению неопровержимые доказательства того, что Ашим Ракишев неоднократно утверждал о применении пыток в отношении его сына (пункт 8.5 Решения).
Комитет отмечает, что государство-участник все же провело два различных расследования. Расследование, проведенное в отношении начальника изолятора временного содержания А.Д., привело к вынесению обвинительного приговора в связи с допущенной им халатностью в соответствии с частью 2 статьи 316 Уголовного кодекса. Комитет отмечает утверждение заявителя о том, что следовало предъявить А.Д. обвинение по статье 146 Уголовного кодекса, прямо запрещающей пытки. Комитет также отмечает, что А.Д. был осужден и приговорен к трем годам лишения свободы с испытательным сроком на два года и впоследствии был освобожден по амнистии, не пробыв в тюрьме и одного дня. Второе расследование касалось медицинских работников...центральной городской больницы (Республика Казахстан.). Это расследование, как явствует из представления государства-участника, не привело к привлечению к ответственности ни одного лица и было фактически приостановлено 27 октября 2011 г. - в тот же день, когда оно было возбуждено. В конечном итоге оно было возобновлено в 2015 году после подачи жалобы в Комитет, но на сегодняшний день государство-участник не предоставило Комитету никаких результатов (пункт 8.6 Решения).
Комитет отмечает, что в данном случае государство-участник инициировало два уголовных расследования, провело несколько судебно-медицинских экспертиз и допросило многочисленных свидетелей. Вместе с тем Комитет отмечает, что в результате этих расследований никто не был обвинен в совершении преступления в виде применения пыток. Единственный человек, осужденный за халатное исполнение своих служебных обязанностей, установленное в результате расследования, не провел в тюрьме и одного дня и даже не был арестован. Расследование халатности со стороны медицинских работников было прекращено без рассмотрения подробных доказательств, представленных заявителем, и возобновлено только в 2015 году, также не приведя ни к каким очевидным результатам (пункт 8.7 Решения).
В свете вышеуказанных выводов и на основании рассмотренных им материалов Комитет приходит к выводу о том, что государство-участник в нарушение статьи 12 Конвенции не выполнило свое обязательство провести быстрое и беспристрастное расследование утверждений Ашима Ракишева о применении пыток к его сыну. Комитет считает, что государство-участник также не выполнило свое обязательство по статье 13 Конвенции и не обеспечило право заявителя на предъявление жалобы и на быстрое и беспристрастное рассмотрение его дела компетентными органами (пункт 8.8 Решения).
В пункте 9 своих заключительных замечаний по третьему периодическому докладу Казахстана (CAT/C/KAZ/CO/3) Комитет призвал также государство-участник "обеспечить, чтобы признанным виновными лицам назначались надлежащие меры наказания, соизмеримые с тяжестью такого преступления, как пытки".
Что касается предполагаемого нарушения статьи 14 Конвенции, то Комитет отмечает, что заявитель, бесспорно, не мог потребовать возмещения вреда, причиненного в результате применения к его сыну пыток, ввиду того, что лица, виновные в применении пыток, не были выявлены. Комитет принимает к сведению утверждение государства-участника о том, что, поскольку никто не был обвинен и осужден за применение пыток, суды не могут рассматривать вопрос о компенсации. В связи с отсутствием гражданского разбирательства, проводимого независимо от уголовного разбирательства, и на основе имеющейся в его распоряжении информации Комитет приходит к выводу о том, что государство-участник также нарушило свои обязательства по статье 14 Конвенции (пункт 8.9 Решения).
Выводы Комитета: представленные ему факты свидетельствуют о нарушении пункта 1 статьи 2 в сочетании со статьей 1 и статьями 11 - 14 Конвенции (пункт 9 Решения).
Источник публикации: https://espchhelp.ru/koon/blog-koon/5183-31-iyulya-2017-goda-vyigrano-delo-v-komitete-oon-protiv-pytok .
The decision of the Committee against Torture of July 31, 2017 in the case of Ashim Rakishev v. Kazakhstan (communication No. 661/2015).
In 2015, the author of the communication was assisted in preparing a complaint. Subsequently, the complaint was communicated to Kazakhstan.
Subject matter: Torture and death of the applicant's son after arrest and detention.
Substantive issue: torture is a prompt and impartial investigation.
The Committee's legal position: article 12 of the Convention also requires that the investigation be prompt and impartial, while speed is of great importance, since this makes it possible to stop the use of torture against the victim, and also because, except in cases of long-term or serious injury as a result of the use of the above-mentioned methods, physical traces of torture, and above all cruel, inhuman or degrading treatment, as a rule, disappears after a short time (See communication No. 59/1996, Blanco Abad v. Spain, Decision adopted on May 14, 1998, paragraph 8.2.).. The Committee recalls that an investigation in itself is not sufficient to demonstrate compliance by a State party with its obligations under article 12 of the Convention if it can be shown that it was not impartial (paragraph 8.7 of the Decision) (See communication No. 257/2004, Keremedchiev v. Bulgaria, Decision adopted on 11 November 2008 G., paragraph 9.4.).
The Committee recalls ... that article 14 of the Convention recognizes not only the right to fair and adequate compensation, but also imposes an obligation on States parties to provide appropriate compensation to the victim of torture. Compensation should cover the totality of the damage caused to the victim and include, among other measures, restitution, compensation and rehabilitation of the victim, as well as measures to ensure that violations cannot be repeated, taking into account the circumstances of each case. Civil proceedings should be accessible independently of criminal proceedings, and the necessary legislation and institutions should be provided for such civil proceedings (paragraph 8.9 of the Decision) (See communication No. 441/2010, Yevloev v. Kazakhstan, Decision adopted on November 5, 2013, paragraph 9.7.).
The Committee's assessment of the factual circumstances of the case: The Committee notes that the complainant alleges a violation of articles 1 and 2, paragraph 1, of the Convention on the grounds that the State party has failed to comply with its obligation to prevent acts of torture and punish perpetrators. These provisions are applicable to the extent that the acts committed against the applicant's son can be defined as acts of torture within the meaning of the provisions of article 1 of the Convention (Communication No. 269/2005, Ali Ben Salem v. Tunisia, Decision adopted on November 7, 2007, paragraph 16.4.)...The Committee notes the results of forensic medical examinations, which concluded that there were several bruises on the body of the deceased. In addition, it is also clear to the Committee that Dmitry Rakishev suffered from severe physical pain and that the administration of the temporary detention facility was forced to call an ambulance. Despite the doctors' recommendations that he should be hospitalized, the head of the temporary detention facility refused to give permission for this. The Committee refers to the provisions of the Istanbul Protocol, according to which the methods of torture can be both physical and psychological, and may also include, among other things, the failure to meet basic needs such as food, water and medical care. The Committee considers that the lack of medical care and refusal to hospitalize Dmitry Rakishev, who was in critical condition, can be qualified as severe pain and suffering caused intentionally by an official in order to obtain confessions (paragraph 8.2 of the Decision).
The Committee considers that, in the circumstances, it should be assumed that the State party is responsible for the damage caused to Dmitry Rakishev, unless it provides a convincing alternative explanation. In this case, the State party conducted an investigation into A.D.'s negligence. A.D. was found guilty and convicted, but never served a prison sentence. Apart from these charges, no other torture charges have been brought against any of the perpetrators. In the absence of such allegations of torture and investigations, and in the light of the circumstances of the present communication, the Committee considers that the author's detailed allegations should be taken very seriously. In this regard, based on a detailed description of the state of health of Dmitry Rakishev, the refusal of A.D. to hospitalize him, the testimony of at least two witnesses and the confirmation of his statements by forensic medical documentation, the Committee concludes that the facts presented indicate the commission of acts constituting torture within the meaning of article 1 of the Convention, and that the State party has violated its obligations regarding the prevention of acts of torture and the punishment of those responsible for their commission, in violation of article 2, paragraph 1, of the Convention (paragraph 8.3 of the Decision).
The Committee notes the complainant's allegations, which fall within the scope of article 11 of the Convention, as well as the description provided by the State party of the measures taken to combat torture. The Committee considers, however, that the information provided by the State party on its efforts to prevent and combat torture is general in nature and does not indicate that it has taken specific measures to prevent torture in this place of detention. In addition, the State party has failed to take measures to "provide prisoners and detainees with adequate and effective medical care, including necessary medicines, and to ensure that they are examined by independent doctors." Despite the Committee's recommendation to transfer the authority to manage medical services to the Ministry of Health, doctors in temporary detention facilities are still accountable to the administration of these institutions and therefore cannot be considered independent. Thus, in the circumstances of the present case, the Committee considers that the State party is responsible for a violation of article 11 of the Convention (paragraph 8.4 of the Decision).
The applicant also claims that, in violation of articles 12 and 13 of the Convention, there was no prompt, impartial and effective investigation of his allegations of torture and that the perpetrators were not brought to justice. The Committee takes note of the irrefutable evidence that Ashim Rakishev repeatedly alleged the use of torture against his son (paragraph 8.5 of the Decision).
The Committee notes that the State party has nevertheless conducted two different investigations. The investigation conducted against the head of the temporary detention facility, A.D., led to a conviction in connection with his negligence in accordance with part 2 of Article 316 of the Criminal Code. The Committee notes the applicant's claim that A.D. should have been charged under article 146 of the Criminal Code, which explicitly prohibits torture. The Committee also notes that A.D. He was convicted and sentenced to three years in prison with a probation period of two years and was subsequently released under amnesty without having been in prison for even one day. The second investigation concerned medical workers...Central City Hospital (Republic of Kazakhstan.). This investigation, as it appears from the State party's submission, did not lead to the prosecution of any person and was effectively suspended on 27 October 2011, the same day it was initiated. It was eventually resumed in 2015 after a complaint was filed with the Committee, but to date the State party has not provided the Committee with any results (paragraph 8.6 of the Decision).
The Committee notes that in this case, the State party initiated two criminal investigations, conducted several forensic examinations and interviewed numerous witnesses. However, the Committee notes that as a result of these investigations, no one has been charged with the crime of torture. The only person convicted of negligent performance of his official duties, established as a result of the investigation, did not spend even one day in prison and was not even arrested. The investigation of negligence on the part of medical workers was terminated without considering the detailed evidence provided by the applicant and resumed only in 2015, also without leading to any obvious results (paragraph 8.7 of the Decision).
In the light of the above-mentioned findings and on the basis of the materials reviewed by it, the Committee concludes that the State party, in violation of article 12 of the Convention, has failed to comply with its obligation to conduct a prompt and impartial investigation into the allegations of Ashim Rakishev's torture of his son. The Committee considers that the State party has also failed to comply with its obligation under article 13 of the Convention and has not ensured the applicant's right to file a complaint and to have his case promptly and impartially examined by the competent authorities (paragraph 8.8 of the Decision).
In paragraph 9 of its concluding observations on Kazakhstan's third periodic report (CAT/C/KAZ/CO/3), the Committee also called on the State party to "ensure that those found guilty are given appropriate penalties commensurate with the gravity of the crime of torture".
With regard to the alleged violation of article 14 of the Convention, the Committee notes that the complainant was undoubtedly unable to claim compensation for the harm caused as a result of the torture inflicted on his son, since the perpetrators of the torture had not been identified. The Committee takes note of the State party's contention that, since no one has been charged or convicted of torture, the courts cannot consider compensation. In the absence of civil proceedings conducted independently of criminal proceedings and on the basis of the information at its disposal, the Committee concludes that the State party has also violated its obligations under article 14 of the Convention (paragraph 8.9 of the Decision).
The Committee's conclusions: The facts before it reveal a violation of article 2, paragraph 1, in conjunction with articles 1 and articles 11 to 14 of the Convention (paragraph 9 of the Decision).
Source of the publication: https://espchhelp.ru/koon/blog-koon/5184-on-july-31-2017-the-case-was-won-in-the-un-committee-against-torture .
禁止酷刑委员会2017年7月31日在Ashim Rakishev诉哈萨克斯坦案中的决定(第661/2015号来文)。
2015年,来文提交人得到了协助准备投诉。 随后,将投诉通知哈萨克斯坦。
事由:申请人的儿子在被捕和拘留后遭受酷刑和死亡。
实质性问题:酷刑是一项迅速和公正的调查。
委员会的法律立场:《公约》第12条还要求调查必须迅速和公正,而速度非常重要,因为这使制止对受害者使用酷刑成为可能,而且还因为,除了由于使用上述方法造成长期或严重伤害的情况外,酷刑的身体痕迹,尤其是残忍、不人道或有辱人格的待遇通常在短时间内消失(见第59/1996号来文,Blanco Abad诉西班牙,5月14日通过的决定,1998年,第8.2段。).. 委员会回顾,调查本身不足以证明缔约国遵守《公约》第12条规定的义务,如果可以证明它不偏不倚(决定第8.7段)(见第257/2004号来文,Keremedchiev诉保加利亚,2008年11月11日通过的决定G.,第9.4段)。).
委员会回顾说。.. 《公约》第14条不仅承认获得公平和充分赔偿的权利,而且规定缔约国有义务向酷刑受害者提供适当赔偿。 赔偿应包括对受害者造成的全部损害,除其他措施外,包括对受害者的恢复原状、赔偿和康复,以及考虑到每个案件的情况,确保不再发生侵犯行为的措施。 民事诉讼应独立于刑事诉讼可供查阅,并应为此类民事诉讼提供必要的立法和机构(决定第8.9段)(见第441/2010号来文,Yevloev诉哈萨克斯坦,2013年11月5日通过的决定,第9.7段)。).
委员会对案件事实情况的评估:委员会注意到,申诉人指称缔约国违反了《公约》第1条和第2条第1款,理由是缔约国没有履行防止酷刑行为和惩罚肇事者的义务。 这些规定适用于对申请人儿子所犯的行为可界定为《公约》第1条规定意义内的酷刑行为(第269/2005号来文,Ali Ben Salem诉突尼斯,2007年11月7日通过的决定,第16.4段)。)...委员会注意到法医检查的结果,其中得出的结论是,死者的尸体上有几处瘀伤。 此外,委员会也清楚地看到,Dmitry Rakishev遭受严重的身体疼痛,临时拘留设施的管理部门被迫叫救护车。 尽管医生建议他应该住院治疗,但临时拘留设施的负责人拒绝给予许可。 委员会提到《伊斯坦布尔议定书》的规定,根据这些规定,酷刑的方法可以是身体上的和心理上的,除其他外,还可能包括未能满足食物、水和医疗等基本需求。 委员会认为,缺乏医疗和拒绝住院治疗情况危急的Dmitry Rakishev可以被定性为官员故意造成的严重痛苦和痛苦,以获得供词(决定第8.2段)。
委员会认为,在这种情况下,应该假定缔约国应对Dmitry Rakishev所遭受的损害负责,除非它提供了令人信服的替代解释。 在本案中,缔约国对A.D.的疏忽进行了调查。 A.D.被判有罪并被定罪,但从未服过徒刑。 除了这些指控外,没有对任何肇事者提出其他酷刑指控。 鉴于没有关于酷刑和调查的此类指控,并鉴于本来文的情况,委员会认为应非常认真地对待提交人的详细指控。 在这方面,根据对Dmitry Rakishev健康状况的详细描述,A.D.的拒绝。 为了使他住院治疗,至少有两名证人的证词和法医文件证实了他的陈述,委员会的结论是,所提出的事实表明犯下了《公约》第1条意义上的构成酷刑的行为,缔约国违反了《公约》第2条第1款(决定第8.3段),违反了它在防止酷刑行为和惩罚实施酷刑的责任人方面的义务。
委员会注意到申诉人的指控,这些指控属于《公约》第11条的范围,以及缔约国提供的关于为打击酷刑而采取的措施的说明。 然而,委员会认为,缔约国提供的关于其防止和打击酷刑的努力的资料是一般性的,并没有表明它已采取具体措施防止在这个拘留场所发生酷刑。 此外,缔约国未能采取措施"向囚犯和被拘留者提供充分和有效的医疗护理,包括必要的药品,并确保他们由独立医生进行检查。"尽管委员会建议将管理医疗服务的权力移交给卫生部,但临时拘留设施的医生仍然对这些机构的管理负责,因此不能被视为独立。 因此,在本案的情况下,委员会认为缔约国应对违反《公约》第11条的行为负责(决定第8.4段)。
申诉人还声称,违反《公约》第12条和第13条,没有对他的酷刑指控进行迅速、公正和有效的调查,也没有将肇事者绳之以法。 委员会注意到无可辩驳的证据表明Ashim Rakishev一再指称对其儿子使用酷刑(决定第8.5段)。
委员会注意到,缔约国进行了两次不同的调查。 根据《刑法》第316条第2部分,对临时拘留设施负责人进行的调查导致对他的疏忽定罪。 委员会注意到申诉人声称,根据《刑法典》第146条本应对A.D.提出指控,该条明确禁止酷刑。 委员会还注意到,公元 他被定罪并被判处三年徒刑,缓刑期为两年,随后在大赦下被释放,甚至没有在监狱中呆过一天。 第二次调查涉及医务工作者。..中心城市医院(哈萨克斯坦共和国。). 从缔约国的陈述中可以看出,这项调查没有导致对任何人的起诉,并于2011年10月27日,即调查开始的同一天,实际上被暂停。 在向委员会提出申诉后最终于2015年恢复但迄今为止缔约国尚未向委员会提供任何结果(决定第8.6段)。
委员会注意到,在本案中,缔约国发起了两次刑事调查,进行了几次法医检查,并与许多证人面谈。 然而,委员会注意到,由于这些调查,没有人被指控犯有酷刑罪。 唯一一个因疏忽履行公务而被定罪的人,由于调查而成立,甚至没有在监狱中度过一天,甚至没有被捕。 医务工作者疏忽的调查在没有考虑申请人提供的详细证据的情况下终止,仅在2015年恢复,也没有导致任何明显的结果(决定第8.7段)。
根据上述调查结果并根据委员会审查的材料,委员会得出结论认为,缔约国违反了《公约》第12条,没有履行对Ashim Rakishev对其儿子遭受酷刑的指控进行迅速和公正调查的义务。 委员会认为,缔约国也没有履行《公约》第13条规定的义务,也没有确保申诉人有权提出申诉并由主管当局迅速和公正地审查其案件(决定第8.8段)。
委员会在其关于哈萨克斯坦第三次定期报告的结论性意见(CAT/C/KAZ/CO/3)第9段中还呼吁缔约国"确保对被判定有罪的人给予与酷刑罪严重程度相称的适当惩罚"。
关于指称的违反《公约》第14条的行为,委员会注意到,申诉人无疑无法就其儿子遭受酷刑所造成的伤害要求赔偿,因为酷刑的肇事者尚未查明。 委员会注意到缔约国的论点,即由于没有人被指控或被判犯有酷刑罪,法院不能考虑赔偿。 在没有独立于刑事诉讼程序进行民事诉讼的情况下,根据所掌握的资料,委员会得出结论认为,缔约国也违反了《公约》第十四条所规定的义务(决定第8.9段)。
委员会的结论:委员会面前的事实表明违反了《公约》第2条第1款以及第1条和第11至14条(决定第9段)。
出版物的来源: https://espchhelp.ru/koon/blog-koon/5185-2017-7-32 .
Азаптауға қарсы комитеттің 2017 жылғы 31 шілдедегі Ашим Ракишевтің Қазақстанға қарсы Решение жөніндегі шешімі (хабарлама N 661/2015).
2015 жылы хабарламаның авторына шағымды дайындауға көмек көрсетілді. Кейіннен шағым Қазақстанға хабарланды.
Хабарламаның тақырыбы: қамауға алынғаннан және қамауға алынғаннан кейін өтініш берушінің ұлын азаптау және өлім.
Жаратылыс мәселесі: азаптау-жедел және бейтарап тергеу.
Комитеттің құқықтық ұстанымдары: Конвенцияның 12-бабы тергеудің тез және бейтарап болуын талап етеді, бұл ретте жылдамдық үлкен маңызға ие, өйткені бұл азаптау құрбанына қолдануды тоқтатуға мүмкіндік береді, сондай-ақ жоғарыда аталған әдістерді қолдану салдарынан ұзақ мерзімді немесе ауыр зақым келтіру жағдайларын қоспағанда азаптаудың физикалық іздері, және, ең алдымен, қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын емдеу әдетте қысқа уақыттан кейін жоғалады (N 59/1996 хабарламасын қараңыз, Бланко Абад Испанияға қарсы, 1998 жылы 14 мамырда қабылданған шешім, 8.2-тармақ. )... Комитет тергеудің өзі қатысушы мемлекеттің конвенцияның 12-бабы бойынша өз міндеттемелерін орындауын көрсету үшін жеткіліксіз екенін еске салады, егер оның бейтарап емес екендігі көрсетілуі мүмкін болса (шешімнің 8.7-тармағы) (N 257/2004 хабарламасын қараңыз, Керемедчиев Болгарияға қарсы, 2008 жылғы 11 қарашада қабылданған шешім., 9.4-тармақ.).
Комитет еске салады... конвенцияның 14-бабы әділ және барабар өтемақы алу құқығын ғана емес, сондай-ақ қатысушы мемлекеттерге азаптау құрбанына тиісті өтемақыны қамтамасыз ету міндеттемесін жүктейтінін мойындайды. Өтем жәбірленушіге келтірілген залалдың барлық жиынтығын қамтуы керек және басқа шаралармен қатар жәбірленушіні қалпына келтіру, өтемақы және оңалту шараларын, сондай-ақ әр істің мән-жайларын міндетті түрде ескере отырып, бұзушылықтардың қайталанбауын қамтамасыз ететін шараларды қамтуы керек. Азаматтық іс жүргізу қылмыстық іс қарауға қарамастан қолжетімді болуы тиіс және мұндай азаматтық сот ісін жүргізу үшін қажетті заңнама мен институттар көзделуі тиіс (шешімнің 8.9-тармағы) (N 441/2010 хабарламасын қараңыз, Евлоев Қазақстанға қарсы, 2013 жылғы 5 қарашада қабылданған шешім, 9.7-тармақ. ).
Комитеттің істің нақты мән-жайларын бағалауы: Комитет өтініш беруші қатысушы мемлекет азаптау актілерінің алдын алу және кінәлілерді жазалау міндеттемесін орындамағаны негізінде Конвенцияның 1-бабы мен 2-бабы 1-тармағының бұзылғанын көрсетеді деп атап көрсетеді. Бұл ережелер өтініш берушінің ұлына қатысты жасалған іс-әрекеттер Конвенцияның 1-бабы ережелерінің мәні бойынша азаптау актілері ретінде айқындалуы мүмкін шамада қолданылады (N 269/2005 хабарлама, Али бен Салем Туниске қарсы, 2007 жылғы 7 қарашада қабылданған шешім, 16.4-тармақ.)...Комитет марқұмның денесінде бірнеше гематома болған деген қорытындыға келген сот-медициналық сараптамалардың нәтижелерін атап өтеді. Сонымен қатар, Комитетке Дмитрий Ракишевтің қатты физикалық ауырсынудан зардап шеккені және уақытша ұстау изоляторының әкімшілігі жедел жәрдем шақыруға мәжбүр болғаны анық. Дәрігерлердің ауруханаға жатқызу туралы ұсыныстарына қарамастан, уақытша ұстау изоляторының бастығы бұған рұқсат беруден бас тартты. Комитет Ыстамбұл хаттамасының ережелеріне сілтеме жасайды, оған сәйкес азаптау әдістері физикалық және психологиялық болуы мүмкін, сонымен қатар тамақтану, су және денсаулық сақтау сияқты негізгі қажеттіліктерді қанағаттандырмауды қамтуы мүмкін. Комитет медициналық көмектің жоқтығын және ауыр жағдайда болған Дмитрий Ракишевті ауруханаға жатқызудан бас тартуды мойындау айғақтарын алу мақсатында лауазымды адам қасақана келтірген ауыр азап пен азап ретінде жіктеуге болады деп санайды (шешімнің 8.2-тармағы).
Комитет осы мән-жайларды ескере отырып, егер ол дәлелді балама түсініктеме бермесе, Дмитрий Ракишевке келтірілген залал үшін Қатысушы мемлекет жауапты деп пайымдау керек деп санайды. Бұл жағдайда Қатысушы мемлекет А. Д. жіберілген немқұрайлылыққа қатысты тергеу жүргізді. А. Д. кінәлі деп танылды және сотталды, бірақ ешқашан бас бостандығынан айыру жазасын өтемеді. Осы айыптаулардан басқа, орындаушылардың ешқайсысына азаптау туралы басқа айып тағылған жоқ. Азаптаулар мен тергеулерді қолдануда мұндай айыптаулар болмаған жағдайда, сондай-ақ осы хабарламаның мән-жайларын ескере отырып, Комитет автордың егжей-тегжейлі мәлімдемелеріне барынша байыпты қарау керек деп санайды. Осыған байланысты Дмитрий Ракишевтің денсаулық жағдайының егжей-тегжейлі сипаттамасы, А. Д. - ның бас тартуы негізінде. оны ауруханаға жатқызу, кем дегенде екі куәгердің айғақтары және оның өтініштерін сот-медициналық құжаттамамен растау Комитет ұсынылған фактілер Конвенцияның 1-бабының мәні бойынша азаптауды білдіретін іс-әрекеттердің жасалғанын куәландырады және қатысушы мемлекет азаптау актілерінің алдын алуға және оларды жасауға кінәлі адамдарды жазалауға қатысты өз міндеттемелерін бұзды деген қорытындыға келеді. Конвенцияның 2 - бабының 1-тармағын бұза отырып (шешімнің 8.3-тармағы).
Комитет өтініш берушінің Конвенцияның 11-бабының қолданысына жататын бекітулерін, сондай-ақ қатысушы мемлекет ұсынған азаптауға қарсы күрес үшін қабылданған шаралардың сипаттамасын атап өтеді. Комитет, алайда, қатысушы мемлекет ұсынған азаптаудың алдын алу және оларға қарсы күрес жөніндегі күш-жігері туралы ақпарат жалпы сипатта болады және оның осы қамауда ұстау орнында азаптаудың алдын алу үшін нақты шаралар қабылдағанын көрсетпейді деп санайды. Сонымен қатар, қатысушы мемлекет "сотталғандар мен ұсталғандарға тиісті және тиімді медициналық көмек, оның ішінде қажетті дәрі-дәрмектерді беру және оларды тәуелсіз дәрігерлердің қарауын қамтамасыз ету"үшін шаралар қабылдаған жоқ. Комитеттің денсаулық сақтауды басқару өкілеттіктерін Денсаулық сақтау министрлігіне беру туралы ұсынысына қарамастан, уақытша ұстау изоляторларындағы дәрігерлер әлі де осы мекемелердің Әкімшілігіне есеп береді, сондықтан оларды тәуелсіз деп санауға болмайды. Осылайша, осы істің мән-жайларын ескере отырып, Комитет қатысушы мемлекет Конвенцияның 11-бабын бұзғаны үшін жауапты деп санайды (шешімнің 8.4-тармағы).
Өтініш беруші сондай-ақ конвенцияның 12 және 13-баптарын бұза отырып, оның азаптауды қолдану туралы талаптарына жедел, бейтарап және тиімді тергеу жүргізілмегенін және кінәлілер жауапқа тартылмағанын мәлімдейді. Комитет Әшім Рақышевтің ұлына қатысты азаптауды қолдану туралы бірнеше рет мәлімдегені туралы бұлтартпас дәлелдерді назарға алады (шешімнің 8.5-тармағы).
Комитет қатысушы мемлекет әлі де екі түрлі тергеу жүргізгенін атап өтті. Уақытша ұстау изоляторының бастығы А. Д. қатысты жүргізілген тергеу қылмыстық кодекстің 316-бабының 2-бөлігіне сәйкес оның жіберген немқұрайлылығына байланысты айыптау үкімін шығаруға әкелді. Комитет өтініш берушінің А.Д. - ны қылмыстық кодекстің 146-бабы бойынша азаптауға тікелей тыйым салатын айып тағылуы керек деген пікірін атап өтеді. Комитет сонымен қатар А. Д. ол екі жылға сынақ мерзімімен үш жылға бас бостандығынан айырылды және сотталды, содан кейін түрмеде және бір күн болмай рақымшылық жасау арқылы босатылды. Екінші тергеу медицина қызметкерлеріне қатысты болды...Орталық қалалық аурухана (Қазақстан Республикасы.). Бұл тергеу, қатысушы мемлекеттің ұсынуынан көрініп тұрғандай, бірде - бір адамды жауапқа тартқан жоқ және іс жүзінде 2011 жылдың 27 қазанында-ол қозғалған күні тоқтатылды. Ол, сайып келгенде, 2015 жылы Комитетке шағым түскеннен кейін қайта басталды, бірақ бүгінгі күнге дейін қатысушы мемлекет Комитетке ешқандай нәтиже берген жоқ (шешімнің 8.6-тармағы).
Комитет бұл жағдайда Қатысушы мемлекет екі қылмыстық тергеуге бастамашы болғанын, бірнеше сот-медициналық сараптама жүргізгенін және көптеген куәгерлерден жауап алғанын атап өтті. Сонымен бірге, Комитет осы тергеулердің нәтижесінде азаптау түрінде қылмыс жасады деп ешкім айыпталмағанын атап өтті. Тергеу нәтижесінде белгіленген қызметтік міндеттерін абайсызда орындағаны үшін сотталған жалғыз адам түрмеде бір күн болған жоқ, тіпті қамауға алынған жоқ. Медицина қызметкерлерінің немқұрайлылығын тергеу өтініш беруші ұсынған егжей-тегжейлі дәлелдемелерді қарастырмай тоқтатылды және тек 2015 жылы қайта басталды, сонымен қатар ешқандай айқын нәтижелерге әкелмеді (шешімнің 8.7-тармағы).
Жоғарыда көрсетілген тұжырымдар аясында және ол қараған материалдар негізінде Комитет қатысушы мемлекет Конвенцияның 12-бабын бұза отырып, Ашим Ракишевтің ұлына азаптауды қолдану туралы талаптарын тез және бейтарап тергеу жүргізу міндеттемесін орындамады деген қорытындыға келеді. Комитет қатысушы мемлекет конвенцияның 13-бабы бойынша өз міндеттемесін орындамады және өтініш берушінің шағым беру және оның ісін құзыретті органдардың тез және бейтарап қарауына құқығын қамтамасыз етпеді деп санайды (шешімнің 8.8-тармағы).
Қазақстанның үшінші кезеңдік баяндамасы (CAT/C/KAZ/CO/3) бойынша өзінің қорытынды ескертулерінің 9-тармағында Комитет сондай-ақ қатысушы мемлекетті "кінәлі деп танылған адамдарға азаптау сияқты қылмыстың ауырлығына сәйкес тиісті жаза тағайындалуын қамтамасыз етуге"шақырды.
Конвенцияның 14-бабының болжамды бұзылуына келетін болсақ, Комитет азаптауды қолдануға кінәлі адамдар анықталмағандықтан, өтініш беруші ұлына азаптауды қолдану нәтижесінде келтірілген зиянды өтеуді талап ете алмайтынын атап өтті. Комитет қатысушы мемлекеттің азаптауды қолданғаны үшін ешкім айыпталмағандықтан және сотталмағандықтан, соттар өтемақы мәселесін қарай алмайды деген пікірін назарға алады. Қылмыстық талқылауға қарамастан жүргізілетін азаматтық талқылаудың болмауына байланысты және оның иелігіндегі ақпарат негізінде Комитет қатысушы мемлекет Конвенцияның 14-бабы (шешімнің 8.9-тармағы) бойынша өз міндеттемелерін де бұзды деген қорытындыға келеді.
Комитеттің қорытындылары: оған ұсынылған фактілер Конвенцияның 1 - бабымен және 11-14-баптарымен (шешімнің 9-тармағы) ұштастыра отырып, 2-баптың 1-тармағының бұзылғанын куәландырады.
Жарияланым көзі: https://espchhelp.ru/koon/blog-koon/5186-2017-zhyldy-31-shildesinde-b-azaptau-a-arsy-komitetinde-is-zhe-iske-zhetti .